"Acaba ölmüş gitmiş bir adamın şahsına karşı bin defa böyle itiraz da olsa umumî bir dâvâ oluyor." İzah eder misiniz? Benzer bir mektupta da "Böyle itiraz da olsa şahsî bir dâvâ oluyor." şahsi olarak geçiyor?

Değerli Kardeşimiz;

“Acaba ölmüş gitmiş bir adamın şahsına karşı bin defa böyle itiraz da olsa, umumî bir dava oluyor. Mahkeme-i adalet buna dair böyle bir hükmü vermek, elbette pek acib bir mana iş içinde var.”(1)

“Acaba, ölmüş gitmiş bir adamın şahsına karşı bin defa böyle itiraz da olsa, şahsî bir dava oluyor. Mahkeme-i adalet buna dair böyle bir hüküm vermek, elbette pek acib bir mana, iş içinde vardır.”(2)

Burada "Müdafaatın bir hâşiyesi" başlıklı birbirinden ayrı, fakat aynı mealde yazılmış iki mektub'da geçen bu iki ifade birbirinden mana itibariyle farklı olabilir. Lakin birbirlerine muvafık düşen cihetleri vardır. Şöyle ki;

Ölmüş bir adamın fikirlerine, dünya görüşüne, hayat felsefesine itiraz etmek, eleştirmek, ne şahsi hukuk anlamında ne de umumi / kamusal hukuk anlamında suç konusu olamaz, olmamalıdır. Şahsi ve umumi ifadeleri bireysel ve kamusal hukuk anlamında kullanılıyor. Malum, bazı şahıslar kamusal görüldüğü için, ona itiraz kamuya itiraz gibi telakki ediliyor ve kamusal dava açılıyor.

Kamu davası, sadece bir bireyin diğer bir bireye karşı açmış olduğu hak davası değildir. Bireyin topluma veya bir kurum tarafından konulmuş kurum kanununun oluşturduğu yasal hak mağduriyetinden ötürü kuruma açılan davadır. Burada alınacak karar sadece davayı açan kişiyi değil de tüm kamu anlamıyla herkesi ilgilendiren durumlardan ötürü, mahkemenin sadece tekil kişi ve kurum hakkında vermeyeceği kararları bağlayan davalara verilen isimdir.

Bir şahsın kamusallaştırılması da ayrı bir garabettir. Mesela, Karl Marks’ı eleştirmek ne şahsi açıdan ne de kamusal açıdan suç konusu olamaz.

Dipnotlar:

(1) bk. Emirdağ Lahikası-II, 58. Mektup.
(2) bk. age., 37. Mektup.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü