Allah'ın doksan dokuz ismi, en ehemmiyetli isimler olduğundan hadiste bildirilmiş, desek doğru olur mu? Dua-yı ism-i a'zamda bazı isimlerin olmamasının veya başka isimlerin de olmasının hikmeti nedir?
Değerli Kardeşimiz;
Evvela; Allah’ın bütün isimleri güzeldir ve ehemmiyetlidir. İsimleri ehemmiyetli ya da ehemmiyetsiz diye tasnif etmek caiz değildir.
İkincisi; bazı isimlere verilen öncelik ya da teşvik, o ismin ihatasından dolayıdır. Bu cihetle bazı isimler ön plana çıkmıştır.
Üçüncüsü; Allah’a isim vermek, ancak şer’î bir delil ile olur. Kimse kendi keyfine göre Allah’a isim veremez. Allah’ın isim ve sıfatları Kur’ân veya hadis-i şeriflerle belirtilmiştir.
Dördüncüsü; şeriatla tayin edilen isimlerin bazılarını, bazı âlimler ve evliyalar yine kendi meslek ve meşrebine göre vird ve ezkar yapmışlar. Bundaki esas da kendi mizaç ve meşrepleridir. Bu bakımdan, her velinin ism-i azam duası farklı olabiliyor.
Her ismin de azamî bir mertebesi vardır ve evliyanın ism-i â'zamı farklı görmeleri, kendilerinin mazhar oldukları esmânın farklı oluşuyla izah edilir. Bu nedenle her ismin de â'zamî bir mertebesi var ki, o mertebe ism-i â'zam hükmüne geçiyor. Evliyanın ism-i â'zamı ayrı ayrı bulması bu sırdandır.
“İsm-i â’zam herkes için bir olmaz; belki ayrı ayrı oluyor. Meselâ, İmam-ı Ali Radıyallahu Anh’ın hakkında Ferd, Hayy, Kayyum, Hakem, Adl, Kuddüs; altı isimdir. Ve İmam-ı Azam’ın İsm-i Azamı Hakem, Adl; iki isimdir. Ve Gavs-ı Azam’ın İsm-i Azamı yâ Hayy’dır. Ve İmam-ı Rabbani’nin ism-i Azamı Kayyum’dur ve hakeza pek çok zatlar daha başka isimleri, ism-i â’zam görmüşlerdir.” Lem’alar, 30. Lem’a
Diğer taraftan, her ismin tecelli yönünden “azamî bir mertebesi” bulunmaktadır. Mesela; bir zerrenin yaratılışındaki Hâlık isminin tecellisi ile bütün âlemin yaratılışındaki Hâlık isminin tecellisi arasındaki fark, işte bu mertebe farkıdır ki, bunlardan ikincisi azamî mertebede bir tecelliyi ifade etmektedir.
Allah’ın güzel isimleri olan Esmâ-i Hüsnâ ile niyazda bulunmak duaların kabulüne vesiledir. Nitekim bir âyette mealen şöyle buyurulur:“Halbuki en güzel isimler Allah’ındır. Bundan dolayı Allah’a onlarla dua edin.”(A’raf Suresi 7/180)
İsm-i A'zam, Allah’ın bütün esmâ-i hüsnasının mânâsını içinde toplayan ismidir; “en büyük, en yüce, en azim” demektir. Buna göre, ism-i â'zam, “ilâhî isimler arasında bütün isimleri ihtiva eden en muhit isim” demek olur. Hangi ismin ism-i â'zam olduğu kesinlikle bilinmemektedir. Bu ismin gizli bırakılmasının hikmeti, bütün isimlerin, ism-i â'zam olabileceği ihtimaliyle zikredilmelerini teşviktir.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
