"Bu sırra binaen, pek çok adam meylü'l-ağalık ve meylü'l-âmiriyet ve meylü't-tefevvukla mütehakkim geçinmek istediğinden, ilmin şanında olan teşvik ve irşad ve nasihat ve lûtfu terk edip, kendi istibdad ve tefevvukuna vesile-i cebir ve tânif eder." İzahı?

Değerli Kardeşimiz;

"Bu sırra binaen, pek çok adam meylü’l-ağalık ve meylü’l-âmiriyet ve meylü’t-tefevvukla mütehakkim geçinmek istediğinden, ilmin şanında olan teşvik ve irşad ve nasihat ve lûtfu terk edip, kendi istibdad ve tefevvukuna vesile-i cebir ve tânif eder. İlme hizmete bedel, ilmi istihdam eder. Buna binaen, vezaif ehil olmayanın ellerine geçti. Bahusus medaris bununla indirasa yüz tuttu. Buna çare-i yegâne, daire-i vahidenin hükmünde olan müderrisleri, darülfünun gibi çok devaire tebdil ve tertip etmektir."(1)

Bir insan kabiliyeti olduğu alanı terk edip, kabiliyeti ve liyakati olmayan bir alana yönelirse, yaratılışa ve Allah’ın kainatta tesis etmiş olduğu kurallara ters hareket etmiş olur. Ve bunun sonuca da başarısızlık ve dünya hayatında fakirlik ve sefilliktir. İslam aleminin geri ve fakir kalmasında bu tespit büyük bir paya sahiptir.

İslam aleminde insanlar ağa olma, amir olma, üstün gelme eğilimlerinden dolayı, maddeten ve manen terakki edip ilerleyemiyorlar. Yani ister ilim sınıfı ister siyasi sınıf insanlara karşı teşvik, irşat, nasihat ve lütuf görevlerini yapmaları gerekirken ağa, amir ve üstün olma derdine düşmüşler.

Yani bu zümreler fazilet ve kabiliyetlerini teşvik, irşat, nasihat ve lütuf gibi şeylerde kullanmaları gerekirken, bu baskıcı güruh bu özelliklerini istibdat, cebir, tahkir, ötekileştirme ve küçümsemede kullanıyorlar.

Alimler ilimlerini, insanları aydınlatmakta ve onlara yol göstermekte değil de insanları sömürmek ve onları egosuna hizmet ettirmekte kullanıyorsa, vay bu şerli alimlerin haline. Bu durum siyasetçiler, komutanlar ve memurlar için de geçerlidir.

(1) bk. Muhakemat, Birinci Makale (Unsuru'l-Hakikat), On İkinci Mukaddime.

İlgili ders videosu için tıklayınız:
- Prof. Dr. Şadi Eren, Muhakemat Dersleri (15. Bölüm).

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü