"Bütün maslahatların, hikmetlerin, faydaların, menfaatlerin menşei, bu nizamdır." cümlesini izah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
"Bu âyetin, Sâniin vücut ve vahdetine işaret eden delillerinden biri de, inayet delilidir. Bu delil, kâinatı ve kâinatın eczasını ve envâını ihtilâlden, ihtilâftan, dağılmaktan kurtarıp bütün hususatını intizam altına almakla kâinata hayat veren nizamdan ibarettir. Bütün maslahatların, hikmetlerin, faydaların, menfaatlerin menşei, bu nizamdır. Menfaatlerden, maslahatlardan bahseden bütün âyât-ı Kur'âniye, bu nizam üzerine yürüyor ve bu nizamın tecellîsine mazhardır. Binaenaleyh, bütün mesalihin, fevaidin ve menafiin mercii olan ve kâinata hayat veren bir nizam, elbette ve elbette bir Nâzımın vücuduna delâlet ettiği gibi, o Nâzımın kast ve hikmetine de delâlet etmekle, kör tesadüfün vehimlerini nefyeder."(1)
Elma ağacından hasıl olan elmanın vücut bulması, elma ağacının intizamındandır. Yani elma ağacındaki intizam olmasa ya da bir noktası eksik olsa, elma ve elmadan elde edilecek nimet ve faydaların hiçbirisi elde edilemez.
Dünya kendi etrafında ve güneşin çevresinde belli bir intizam ve ölçü ile dönüyor, şayet bu intizam ve ölçü olmasa mevsimler, gece ve gündüz ve bunlardan temin edilen hiçbir menfaat ya da nimetler elimize geçmez.
Allah, bütün nimet ve ihsanlarını bu intizam ve ölçü eli ile bize ikram ediyor. İntizam ise intizamın sahibi olan Nazımı bize gösterir. İntizam ve ölçü tabiat ve tesadüfün en büyük düşmanıdır. Zira intizamın sağlamca olduğu bir yerde tesadüf ve kör tabiatın işi olmaz ve olamaz. Bu da intizam sahibini kör gözlere kati olarak gösterir ve ispat eder.
İntizam varsa mutlaka bu intizamı tesis eden bir Nazım da vardır demektir. İntizamın olmadığı yerde anarşizm olur, anarşizmin olduğu yerde de nimet ve hikmet olmaz. Demek bütün nimet ve hikmetler intizam ile bağlıdır.
Bu sebepledir ki Kur’an en çok kainatta ki o muazzam intizama ve ölçüye dikkat çekerek Allah’ın varlığını ve birliğini ispat ediyor. İnsanların nazarlarını ve dikkatlerini özellikle intizama ve intizamdan çıkan fayda ve hikmetlere çekiyor, ta ki herkes Hakim ve Nazım bir Zatın varlığını görsün ve bilsin.
(1) bk. İşârâtü'l-İ'câz, Bakara Sûresi, Âyet: 21,22
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
