"Hadsiz eşyayı iştirak ve ittihad ettirip bir vahdete medar, bir ruha mazhar yapmak gibi, kemalat-ı vücudun umumuna sebeptir. Hatta hayat, kesret tabakatında bir çeşit tecelli-i vahdettir ve kesrette ehadiyetin bir ayinesidir." İzah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

İnsanın cesedi, maddi ve birçok şeyin bir araya gelmesi ile teşekkül etmiş bir varlıktır. Yani insanın bedeni kâinatın maddi bir haritası ve küçük bir numunesi gibidir. Bunca birbirinden farklı unsur ve maddeleri aynı bedende toplayıp, bir tenasüb ve ahenk içinde tutan şey, insanın hayatıdır, yani ruhudur. Bu yüzden ruh bedenden çıkınca, insanın bedeni dağılıp yok oluyor.

Demek ruh, elementlerden meydana gelen insan bedeninde bir birlik ve vahdet temin ediyor. Birbirinden farklı, hatta zıt olan bütün unsurları derleyip toparlayan ve onlara vahdet veren, ruh ve hayattır.

Hayat nasıl ki, maddi kâinatın küçük bir haritası ve modeli olan insan bedeninde böyle birlik ve vahdet temin ediyor ise, aynı şekilde büyük ve azametli kâinat âlemine de bir çeşit ruh olup birlik ve vahdet sağlıyor. Bütün eşya arasında bir intizam ve bir manevi ip oluyor.

Hayat çokluğa ve dağınıklığa birlik ve beraberlik katıyor, yani birbirinden çok uzak ve mahiyetçi çok farkı şeyler aynı hayata hizmet etme noktasında bir birlik meydana getiriyor ve bir tek şey hükmüne geçiyorlar. Bu ise vahidiyet içinde bir ehadiyet cilvesidir. Allah’ın birliğini kesretin her ferdi bildirdiği gibi, onların hayata hizmetleriyle ortaya çıkan vahdette de aynı hakikat okunuyor.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü