"Has iken âmm zannedilmiş." cümlesini izah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"يَطُوفُ عَلَيْهِمْ وِلْدَانٌ مُخَلَّدُونَ ye dair sualinde bir kısım eski tefsirler, demişler:

“Cennette çocuktan gayet ihtiyara kadar herkes otuz üç yaşında olacak.”

"Bunun hakikati -Allahü â’lem- şu olacak ki: Sarih âyet وِلْدَانٌ tâbiri ifade eder ki, feraiz-i şer’iyeyi yapmaya mecbur olmayan ve masûniyet cihetiyle de yapmayan ve kable'l-bülûğ vefat eden çocuklar, cennete lâyık ve sevimli çocuk olarak kalacaklar. Fakat şer'an yedi yaşına gelen bir çocuğa namaz gibi farzlara peder ve valideleri onları alıştırmak için, teşvikkârâne emretmek ve on yaşına girse şiddetle namaz kıldırmak ve alıştırmak şeriatta var. Demek, 'Vacip olmadığı halde, nafile nevinden yedi yaşından hadd-i bülûğa kadar büyükler gibi namaz kılıp oruç tutan çocuklar, mütedeyyin büyükler gibi büyük mükâfatı görmek için otuz üç yaşında olacaklar.' diye, bir kısım tefsir bu noktayı izah etmeden, umum çocuklara teşmil etmişler. Has iken âmm zannedilmiş."(1)

Has özel, âmm ise genel demektir. Özel bir hüküm genelleştirilemeyeceği gibi, genel bir hüküm de özelleştirilemez. Burada ayetin manası özel bir duruma işaret ederken, müfessirler bu ayeti genel bir şekilde yorumlayarak hata etmişler.

Yani ayette ifade edilen "Etraflarında ebediyen yaşlanmayacak çocuklar dolaşır." (Vakıa, 56/17) çocuklar, yedi yaşından önce ibadetle mükellef olmayan masumlardır. Bu çocuklar cennette ebedi olarak çocuk kalacaklardır. Ama yedi yaşına gelmiş ve şeriatın emirlerine uymuş çocukların büyükler gibi cennette otuz üç yaşında olması, bu ayetin genel bir hüküm ifade etmediğini ortaya koyuyor. Bazı müfessirlerin, ayetin bu özel hükmünü genelleştirerek bütün çocuklara teşmil etmesi bir hatadır deniliyor.

(1) bk. Emirdağ Lâhikası-II, 63. Mektup.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü