"Hem şu âyet İsm-i Âzamın mazharı olduğundan, hakaik-ı İlâhiyeye ait mânâları âzamî derecededir ki, âzamiyet derecesinde bir tasarruf-u rububiyeti gösteriyor." Zikredilen ayetin "ismi azamın mazharı olmasını" izah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"İşte, Âyetü’l-Kürsîde on cümle ile on tabaka-i tevhidi ayrı ayrı renklerde ispat etmekle beraber مَنْ ذاَ الَّذِى يَشْفَعُ عِنْدَهُ اِلاَّ بِاِذْنِهِ ["Onun katında, Onun izni olmaksızın kim şefaat edebilir?" (Bakara, 2/255)] cümlesiyle, gayet keskin bir şiddetle şirki ve gayrın müdahalesini keser, atar. Hem şu âyet İsm-i Âzamın mazharı olduğundan, hakaik-ı İlâhiyeye ait mânâları âzamî derecededir ki, âzamiyet derecesinde bir tasarruf-u rububiyeti gösteriyor. Hem umum semâvat ve arza birden müteveccih tedbir-i ulûhiyeti en âzamî bir derecede, umuma şamil bir hafîziyeti zikrettikten sonra, bir rabıta-i vahdet ve birlik ciheti, o âzamî tecelliyatlarının menbalarını وَهُوَ الْعَلِىُّ الْعَظِيمُ ile hülâsa eder."(1)

“Umum semâvat ve arza birden müteveccih tedbir-i ulûhiyeti en âzamî bir derecede, umuma şamil bir hafîziyeti zikrettikten sonra,..” ifadesi, ilahî isimlerin geniş tecellilerini ifade ederek, her ismin azamî ve azametli makamını gösteriyor.

Mesela, Cemil isminin bir tek çiçekteki tecellisi cüz’î iken, bütün çiçekler üzerindeki tecellisi azami ve vahidî bir tecelli oluyor. Bu azametli tecellilerin menbaı ise Cenab-ı Hakk’ın Alîm ve Azim isimleridir.

مَنْذاَالَّذِىيَشْفَعُعِنْدَهُاِلاَّبِاِذْنِهِ "Onun katında, Onun izni olmaksızın kim şefaat edebilir?"(Bakara, 2/255)

Bu ayetin azameti ve ism-i azama mazhar olması ise, kâinatta her şeyin Allah’ın iznine bağlı olmasındadır. Yani kâinatta büyük- küçük, azametli - hakir her bir şey Allah’ın izni ve iradesine bağlıdır. Hiçbir şey O’nun iradesi dışında vuku bulmaz. Bu mânâlar büyüklük ve kibriya alametidir. Kibriya ve azamet ise ism-i a'zamın en büyük şiarı ve en azamî vasfıdır.

(1) bk. Sözler, Yirmi Beşinci Söz, İkinci Şule.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü