“Hem Üstadımız, tekellüf ve taazzumdan asla hoşlanmaz ve talebelerinin dahi tekellüf kaydından âzade olmalarını emreder.” Burayı izah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
"Hem Üstadımız, tekellüf ve taazzumdan asla hoşlanmaz ve talebelerinin dahi tekellüf kaydından âzade olmalarını emreder. Ve buyururlar ki: 'Tekellüf, şer'an ve hikmeten fenadır, çünkü tekellüf sevdası, insanı, hadd-i mârufu tecavüze sevk eder. Mütekellif olanlar, bazan hodbinane ve tezahür ve tefâhur tavrı ve muvakkat soğuk bir riyakâr vaziyeti takınmaktan kurtulmaz. Halbuki bunların ikisi de ihlâsı zedeler."(1)
Tekellüf: Kelime olarak kendi isteğiyle külfete girmek, bir zorluğa katlanmak. Gösterişe kapılmak, yapmacık hâl ve harekette bulunmak ve zoraki hareket manalarına gelir.
Taazzum: Kelime olarak kibirlenmek, büyüklük taslamak manalarına geliyor.
Üstad Hazretleri bu gibi hallere girmeyi sevmediği gibi, talebelerin de girmesini istemez ve onlardan ihlaslı ve doğal olmalarını emrederdi. Zira yapmacık ve zorlama haller, insanı riya ve kibre götüren iki vasıtadır.
Bu gibi hallere, yani gösteriş ve kibre götürecek zorlama ve yapmacık hallere meyletmek, hem şeriat açısından hem de hikmet ve akıl açısından çirkin ve fena hallerdir. Aynı zamanda insanın en önemli kulluk vazifesi olan ihlas ve samimiyete de aykırı hallerdir bu haller.
Maruf; şeriat ve hikmet bakımından, iyi ve güzel bilinip, öyle kabul edilen vasat hâl ve davranışlar demektir.
Münker ise; şeriat ve hikmet noktasından marufun zıddı olan çirkin ve men edilmiş hâl ve davranışlar manasına geliyor. Mesela, ihlas maruftur, riya ve gösteriş münkerdir. Cimrilik münkerdir, cömertlik maruftur.
Hadd-i maruf ise; iyi ve güzelde karar kılmak ve sabit kalmak manasına geliyor. Tekellüf ve taazzum gibi haller, insanı hadd-i maruftan, yani güzel yoldan ayıran ve saptıran öncül davranışlar olduğu için, şeriat ve hikmet noktasından zararlı ve çirkin davranışlar sayılmışlardır. Bir şey çirkin ve münker ise, onun öncülleri ve mukaddemeleri de aynı şekilde çirkin ve münker sınıfındandır. Üstad Hazretleri bu sebeple riya ve kibre götürecek hâl ve davranışlardan talebelerini men ediyor.
(1) bk. Tarihçe-i Hayat, Kastamonu Hayatı.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
