"Her bir nev'in, arasıra istimâl için cesedi bulunacağı, rivâyet-i sahihadan anlaşılmakla beraber..." İzah eder misiniz? Hayvanların ruhlarının bâki kalacağını, cesediyle baki âleme gideceğini nasıl anlamalıyız?

İnsanların her ferdinin kendine mahsus bir ruhu olduğu gibi, hayvanatın da her ferdinin kendine ait hususî bir ruhu vardır. Mesela karınca türünün müşterek bir ruhu var ve bütün karıncalar bu ruh ile kaimdir, demek yanlış olur. Çünkü her karıncanın kendine ait hususî bir ruhu bulunmaktadır ve ebedî olarak yaşayacaktır.

Ruh varlığın esası ve cevheri olduğu için, sahibine bir hüviyet ve şahsiyet bahşediyor. Yani kimde ruh varsa, o kimse şahsiyet ve ferdiyet kazanıyor. Mesela bir tavuğun ruhunun olması ona bir şahsiyet ve ferdiyet verdiği için, ruhu ile ahiret âleminde ebedî olarak yaşayacaktır. Üstad Hazretleri bu inceliğe şu şekilde işaret ediyor:

"Hem o Rahmân'ın nihayetsiz rahmetinden uzak değil ki, nasıl vazife uğrunda, mücahede işinde telef olan bir nefere şehadet rütbesini veriyor ve kurban olarak kesilen bir koyuna, âhirette cismanî bir vücud-u bâki vererek Sırat üstünde, sahibine burak gibi bir bineklik mertebesini vermekle mükâfatlandırıyor. Öyle de, sair zîruh ve hayvanatın dahi, kendilerine mahsus vazife-i fıtriye-i Rabbâniyelerinde ve evâmir-i Sübhâniyenin itaatlerinde telef olan ve şiddetli meşakkat çeken zîruhların, onlara göre bir çeşit mükâfat-ı ruhaniye ve onların istidatlarına göre bir nevi ücret-i mâneviye, o tükenmez hazine-i rahmetinde baîd değil ki bulunmasın; dünyadan gitmelerinden pek çok incinmesinler, belki memnun olsunlar. Lâ ya'lemu'l-ğaybe illâllah."(1)

"Hayvanların ruhları bâki kalacağını ve hüdhüd-ü Süleymanî (a.s.) ve Neml’i ve Nâka-i Salih (a.s.) ve kelb-i Ashâb-ı Kehf gibi bazı efrad-ı mahsusa hem ruhu, hem cesediyle bâki âleme gideceği ve herbir hayvan nev’inin arasıra istimâl için bir tek cesedi bulunacağı, rivâyetlerden anlaşılmakla beraber; hikmet, hakikat, rahmet ve rubûbiyet öyle iktiza ederler."(2)

Nebatatın müstakil ruhları bulunmuyor. Üstad Hazretleri bu ruha "teşekkülat kanunu" diyor.

"Meselâ, bir incir ağacı ölse, dağılsa, onun ruhu hükmünde olan kanun-u teşekkülâtı, zerre gibi bir çekirdeğinde, ölmeyerek bâki kalır."(3)

Üstad Hazretleri bitkilerin de bir kanunları olduğunu söylüyor. Bitkilerin neşv u nema bulmalarında hükümferma olan bu kanunlar, onların ruhu hükmündedir. Şayet bu kanunlara haricî bir vücud giydirilse ve başına da şuur takılsa, bunlar da insan olabilir bir mahiyettedirler. Lakin bitkilerde bu ruh hususî değil, müşterektir.

Şu var ki: Ruh dışındaki kanunların bâki olması bu dünyada devam etmeleri cihetiyledir. Bu kanunların ahirette de devam edeceği mânasına gelmez. Ahirette her şey ibda ile bir anda yaratılacağından birçok kanun o âlemde cereyan etmez. Ağaçların çekirdeklerden tedricen yaratılması, çiçeklerin açmak için baharı beklemeleri gibi birçok kanun o âlemde söz konusu değildir.

Dipnotlar:

"Hayvanların ruhları bâki kalacağını ve hüdhüd-ü Süleymanî (a.s.) ve Neml'i ve Nâka-i Salih (a.s.) ve kelb-i Ashâb-ı Kehf gibi bazı efrad-ı mahsusa hem ruhu, hem cesediyle bâki âleme gideceği ve her bir nev'in, arasıra istimâl için cesedi bulunacağı, rivâyet-i sahihadan anlaşılmakla beraber; hikmet ve hakikat, hem rahmet ve rubûbiyet öyle iktiza ederler."(1)

Yukarıdaki ifadelerden de anlaşıldığı gibi, hayvanların ruhları aynen insan ruhu gibi ebedîdir. Varlık sahasına çıkmış hiçbir mahlûk yok olmayacak, başka âlemlerde hayatlarını devam ettireceklerdir. Mesela, dünya ve içindekiler ahiret âleminde bir müze gibi hatıra nev’inden bekaya mazhar olacaklardır.  

Bu hususta varid olan bazı hadisler şöyledir:

“Kurbanlarınızı sağlam, güçlü olanlardan seçin, çünkü onlar sırat köprüsünde sizin bineklerinizdir."(2)

“İyi bilesiniz ki, Allah’ın velilerine / dostlarına korku yoktur, onlar üzüntüye de uğramazlar.”(Yunus Suresi, 10/62)

Bu hayvanların da Allah’a karşı gösterdikleri samimi dostlukları söz konusudur. Meselâ; Hüdhüd-ü Süleyman, güneşe tapanlardan şikâyetçi oluyor; göklerde ve yerde gizli olan her şeyi bilen Allah’a tapmayı bırakıp da hiçbir şey bilmeyen şuursuz güneşe tapanları adeta ahmaklık ve akılsızlıkla suçluyor.(bk. Neml, 27/24-25).

Keza, Hz. Süleyman (as)’ın karıncası, onun askerlerinin ayakları altında ezilmemeleri için, dikkatli bir komutan edasıyla, arkadaşlarının derhal yuvalarına girmeleri talimatını veriyor.(bk. Neml, 27/18). Maiyetindeki raiyetlerine samimî hizmet eden bir kraliçenin, askerlerinin -boş yere- burnu kanamasına izin vermeyen bir komutanın tavrını gösteren söz konusu karıncanın, -yaratandan ötürü yaratılanı sevme yarışında- Allah’a karşı samimi dostluk payesini kazandığını göstermektedir.

Ashab-ı Kehf'in köpeğinin gösterdiği fedakârlık zaten dillere destandır. İnkârcı zenginlerin sofrasını bırakıp, sırf Allah için aç-susuz kalan, ama yüce Allah’a iman eden mağara arkadaşlarının arkadaşlığını tercih etmesi (Kehf, 18/13-18), onun samimi dostluğunun bir delilidir.

Hz. Salih (as)’in devesi, zaten baştanbaşa bir mu’cize eseridir ve peygamberliğinin delilidir...

Bütün bu ayetlerin ışığında meseleye baktığımızda, sonsuz merhamet ve şefkat sahibi olan Allah’ın, şu mübarek hayvanların ruhlarını yok etmesi düşünülemez.

"Vahşi hayvanlar bir araya toplandığında…" (Tekvir Suresi, 81/5)

ayeti, bir tefsire göre hayvanların da mahşer meydanına çıkarılacaklarını haber vermektedir.

"O öyle bir gündür ki, insan kendi eliyle işlediklerine bakar. Kafir de, 'Ne olurdu' der, 'ben bir toprak olsaydım.'" (Nebe Suresi, 78/40)

ayeti ise, hayvanların mahşer meydanında karşılıklı olarak hesap verdikten sonra bedenlerinin toprak olacağını haber veriyor. 

Abdullah bin Ömer, Ebu Hureyre ve İmam Mücahidin bu ayetin tefsirlerine göre, Cenab-ı Hak mahşer gününde hayvanları hesap gördürecek, sonra da onlara, "Toprak olun!.." buyuracak, sonunda onların hepsinin bedenleri toprak olacak, ruhları ise bâki kalacaktır. Hayvanların cehennem azabından kurtulmalarına gıpta ile bakan kâfirler; “keşke biz de toprak olsaydık” diyerek pişmanlıklarını dile getireceklerdir. 

Resul-i Ekrem Efendimiz (asm.) bir hadis-i şeriflerinde şöyle buyurur:

"Her hak sahibine hakkını vereceksiniz. Hatta boynuzsuz koyunun boynuzlu koyundan kısas suretiyle hakkı alınacaktır."(3)

Bu hadis-i şerif, ahirette hiçbir haksızlığın karşılıksız kalmayacağını ve hesabın çok ince ve ağır olacağını bildirmektedir.

“Yerde yürüyen hiçbir hayvan ve iki kanadıyla uçan hiçbir kuş yoktur ki; onlar da sizin gibi bir ümmet olmasınlar. Biz, kitapta hiçbir şeyi eksik bırakmadık. Sonra onlar Rablerine toplanırlar.” (En’am Suresi, 6/38) 

Hâsıl-ı kelam, ayetlerden ve hadisten de anlaşıldığı gibi, insanlar ve cinler gibi, hayvanlar da kıyamet günü sûra üflendiğinde haşrolup Rabblerinin huzurunda toplanacaklar ve ruhları bekaya mazhar olacaktır. Bütün bu ayet ve hadislerden Üstad Hazretleri bu hükmü tahriç etmiştir, diyebiliriz.

“Kabuk parçalanır, lüb bâki ve sağlam kalır. Libası yırtılır, cesedi sağlam, bâki kalır. Cesed ölüp dağılırsa da ruh bâki kalır.” (Mesnevi-i Nuriye)

Üstad Hazretleri, ruhun baki olduğunu, ölümle son bulmayıp ebediyen devam edeceğini çeşitli misallerle nazara veriyor. Bir çekirdeğin kabuğu cesede, içindeki öz ise ruha benzetilmiş oluyor. Çekirdek parçalanır ama lüb bâki olduğundan o çekirdekten bir ağaç çıkar ve hayatiyetini devam ettirir. Elbise yırtılsa da onu giyen cesedin bâki kaldığı, varlığını devam ettirdiği de yine ruhun bekasına bir başka misal olarak verilmiş.

Dipnotlar:

Cennet hayatıyla alâkalı bazı ayetler şöyledir:

"Onların etrafında altın tepsilerde altın kadehler dolaştırılır, Orada canlarının istediği gözlerinin hoşlandığı her şey vardır. Orada süresiz kalıcıdırlar." (Zuhruf, 43/71)

"Orada bilinçlerinizin arzuladığı her şey vardır. Orada istediğiniz her şey sizin olacaktır." (Fussilet, 41/31)

"Orada cehennemin en küçük bir hışırtısını bile duymazlar. Ve onlar gönüllerinin arzu ettiği her türlü nimetin içinde istediği kadar kalacaktırlar. Süre kısıtlaması olmadan." (Enbiya, 6/102)

"Rableri onları kendi katından bir rahmet, bir hoşnutluk ve bitmek tükenmek bilmeyen daimi nimetlerle müjdeler." (Tevbe, 9/21)

Bu ayetlerde de ifade edildiği gibi, cennet mahrumiyet yeri değildir, istenilen her şey verilecektir. Dünyada ünsiyet ettiğimiz hayvanatın verilmesi de ayetin şumulündedir.

“Evet, ebedînin sâdık dostu ebedî kalacak ve bâkînin âyine-i zîşuuru bâki olmak lâzım gelir."

“Hayvanların ruhları bâkî kalacağını ve Hüdhüd-ü Süleymânî (a.s.) ve Nemli ve Naka-i Sâlih (a.s.) ve Kelb- Ashab-ı Kehf gibi bazı efrad-ı mahsusa hem ruhu, hem cesediyle bâkî âleme gideceği ve her bir nev’in ara sıra istimal edeceği bir tek cesedi bulunacağı rivayat-ı sahihadan anlaşılmakla beraber, hikmet ve hakikat, hem rahmet ve rububiyet öyle iktiza ederler.”(1)

Yalnız hayvanat ihtiyaç durumunda verilecektir. Bir tür olarak devamlı cismanî varlığı ile cennette olmayacaklar. Ama kişi hususî olarak hayvanının daimî kalmasını arzu ederse, o zaman kalabilir.

(1) bk. Şualar, Üçüncü Şua (Münâcât)