"İcmal, bazen tafsilden daha vâzıh olur. Bilhassa matlup, birkaç şeyden mürekkep olduğu zaman, sâmiin gabaveti veya nisyanı dolayısıyla, o mürekkebin eczasını mezc etmekle sebebi çıkarmak müşkül olur." İzah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
"S. Sâbıkan mezkûr vasıfların tafsilen zikirlerini اُولٰۤئِكَ kelimesindeki icmalden daha vâzıh bir surette sebebi gösteriyor."
"C. İcmal bazen tafsilden daha vazıh olur. Bilhassa matlup birkaç şeyden mürekkep olduğu zaman, samiin gabaveti veya nisyanı dolayısıyla o mürekkepin eczasını mezcetmekle sebebi çıkarmak müşkül olur."(1)
Bazen bir meseleyi özet olarak muhataba aktarmak, tafsili ile aktarmaktan daha açık ve anlaşılır olur. Yani tafsilde zihin dağıldığı ve toparlaması daha güç olduğu için, icmal, zihinde daha kalıcı oluyor. Özellikle verilmek istenilen mesaj ve mana birden fazla ve muhatabın anlayış ve kavrayış seviyesi düşük ise, bir çok konunun kimyasını uyarlaması ve onlardan genel bir mana çıkarması ya da konunun sebebini tespit etmesi daha da zorlaşacaktır. Bu yüzden bir çok mesaj içeren konularda sade ve özet bir dil kullanmak, muhatap için daha faydalıdır.
Bu yüzden ayette,
"İşte, Rablerinin gösterdiği doğru yol üzerinde olanlar onlardır. Dünya ve âhirette saâdet ve kurtuluşa erenler de onlardır." (Bakara, 2/5)
buyuruluyor. Bu ayetteki "onlardır" ifadesindeki icmal tafsilinden daha parlak duruyor. Cümlenin keskin ve ulvi havasını tafsil ile boğmuyor. Onlardan kastedilen mana uzun uzadıya tafsil edilse idi, cümlenin keskinliği ve ulviliği detaylar içinde boğulurdu. Ama “onlar” ifadesi başka ayetlerde tafsil ediliyor...
(1) bk. İşaratü'l-İ'caz, Bakara Suresi, 5. ayet tefsiri.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
