"İşte, gözümüzle her vakit müşahede ettiğimiz bu çok harika eserlerin gayet küçük, ehemmiyetsiz şeylerden tezahürü, bilbedâhe ferdiyet ve ehadiyeti gösteriyor..." İzah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"İşte gözümüzle her vakit müşahede ettiğimiz bu çok hârika eserlerin gayet küçük ehemmiyetsiz şeylerden tezahürü, bilbedahe Ferdiyet ve Ehadiyeti gösteriyor. Yoksa her şeyin neticesi, meyvesi, eseri; o şeyin maddesi ve kuvveti gibi küçülerek hiçe inecekti. Ve gözümüz önündeki gayet kıymetdar şeylerin gayet derecede ucuzluğu ve nihayet derecede mebzuliyeti, hiç kalmayacaktı. Şimdi kırk para ile alacağımız bir kavunu, bir narı; kırk bin lira ile de yiyemezdik. Evet dünyadaki bütün sühulet, bütün ucuzluk, bütün mebzuliyet; vahdetten gelir ve Ferdiyete şehadet eder."(1)

Küçük ve ehemmiyetsiz şeylerden harika ve mükemmel sanatlar çıkmaz.

Kıymetli ve değerli şeyler pahalı olur.

Pahalı ve kıymetli şeyler az bulunur.

İnsan açısından bu zıtları bir arada toplamak âdeta imkânsızdır. Oysa kâinatta bu zıtlar bir araya getirilmiştir ve her şey bu zıtların bir arada olması ile yaratılmaktadır. Yani küçük ve ehemmiyetsiz şeylerden harika ve mükemmel sanatlar çıkartılıyor; bir damla sudan insan gibi mükemmel bir varlığın yaratılması gibi.

Küçük bir ceviz için koca bir ağacı vesile kılan Allah, ince bir telden kavun, karpuz ve kabak gibi nice sebze ve meyveleri yaratmaktadır. Bir mısır danesinden yüzlerce mısır yaratmak Allah’a hastır.

Allah'ın zıtları cem etmesindeki hikmet, insanlık açısından tevhidin kolay anlaşılabilmesidir. Buna rağmen, eğer insan tevhidi kabul etmeyip şirke ve tabiata saparsa, o zaman ebedî bir azaba duçar olur ve olacaktır.

(1) bk. Lem'alar, Otuzuncu Lem'a, Dördüncü Nükte.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü