Kaderin tanımında veya kapsamında, kaderi muallak ve kaderi müsemma denen kavramlar var mıdır? Risalelerde bu konuda bir açıklama yer almış mıdır?

Değerli Kardeşimiz;

Kader-i muallak ve Kader-i müsemma: Levh-i Mahv İsbat'ta mukadder olarak yazılı, bâzı şartlarla mukayyed olan kader anlamlarına geliyor.

Üstad'ın ifadesi ile eşya önce levh ediliyor, yani varlık sahasına çıkıyor, görünüyor; sonra mahv oluyor, yani zeval ve ölüm ile varlık sahnesinden çekiliyor. Ardından yine başka mahluk ve eşya o gidenlerin arkasından varlık sahnesine giriyor, buna da ispat deniyor. Bu tanım ve tarif, zamanın da bir tarifidir.

Zaman şeridi, yazar bozar bir tahta hükmünde olduğu için, yazılar ve mukadderat son hali ile yazılı değildir, şart ve meşrut kuralı vardır. Yani Allah, "kulum şu şartı yerine getirirse ben de ona şöyle muamele ederim" der. Mesela Allah bir kulunun ömrünü sağlığına dikkat etmek kaydı ile seksen yıl tahsis eder, ama o kul sağlığına dikkat etmez Allah da levh-i mahv ispata yazmış olduğu seksen yılı siler, onu elli yıla çevirir. İşte sadakanın belayı def edip ömrü uzatması da bu hakikatin bir neticesidir.

Ama insanın ömrüne dair bu son hali, şartları ile beraber Levh-i Mahfuzda vardır ve burada bir değişme olmaz. Yani Allah zaten onun sağlığına dikkat etmeyip, ömrünü elli yıla düşüreceğini ezeli ilmi ile biliyordu ve bunu Levh-i Muhfuzda kaydetmişti. Bu kader, bütün kader çeşitlerini içine alan geniş ve çatı bir kaderdir ve Allah’ın ezeli ilminin bir unvanıdır.

Zamana, levh-i mahv ve ispata kaderin bir alt birimi nazarı ile bakabiliriz. Zaman kaderin varlık alemindeki bir tezahürüdür. Bir nevi yazılan ve verilen hükmün infaz edilmesidir. İşte zamanın, levh-i mahv ve ispatın hakikati bundan ibarettir.

"Allah dilediğini imha eder, dilediğini de yerinde bırakır. Ana kitap O'nun katındadır."(Ra’d, 13/39)

"Eğer biz bir âyetin hükmünün kaldırır veya onu unutturursak, ondan daha hayırlısını veya dengini getiririz."(Bakara 2/106)

“Sadaka verin; hastalarınızı sadaka ile tedavi edin. Muhakkak ki sadaka, gelen arazlar, marazları / hastalıkları geri çevirir. Sadaka aynı zamanda ömrünüzün uzamasına, iyiliklerinizin katlanmasına vesile olur.”(Kenzu’l-Ummal, h. No: 16113).

Allah dilediğini mahveder, dilediğini yerinde sabit tutar. Gerek yaratmada, gerek hüküm koymada dilediğini mahveder. Varlık âleminden siler, hükümden düşürür, yürürlükten kaldırır, izini yok eder, dilediğini de onun yerine geçirir veya doğrudan doğruya yenisini yaratır.

Üstad Hazretlerinin ifadesiyle tekrar okuyalım:

“Levh-i Mahv-İsbat ise, sabit ve daim olan Levh-i Mahfuz-u A’zam’ın daire-i mümkinatta, yani mevt ve hayata, vücud ve fenaya daima mazhar olan eşyada mütebeddil bir defteri ve yazar bozar bir tahtasıdır ki, hakikat-ı zaman odur.”(1)

(1) bk. Mektubat, Onuncu Mektup

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü