KÜLLÎ İRADE

İnsanın iradesi cüz’idir; bir anda ancak bir işe taalluk edebilir.

Bu âlemde birbirinden farklı nice fiiller birlikte icra edilirler. Her an, mikroplar âleminden, bakterilerden, al ve akyuvarlardan, böceklerden, kuşlara, insanlara varıncaya kadar nice canlılar ölümü birlikte tadıyorlar. Onların yerleri ise, boş kalmıyor. O an içinde, bir o kadar, hatta daha fazla varlık dünyaya geliyor.

Yine sayısını bilemeyeceğimiz kadar çok canlı hastalanırken, bir o kadarı da şifâ buluyor.

Her biri bir İlâhî ismin tecellisini gösteren böyle sonsuz ve birbirinden farklı, hatta çoğu zaman birbirine zıt fiilleri birlikte icra etmek, ancak küllî bir iradenin işidir.

İşte insan o cüz’i iradesini ölçü tutarak ve onun aczine, noksanlığına bakarak bu sonsuz icraatları hayret ve hayranlıkla düşünür; imanı kemâle erer.