"Mana-yı harfi", "mana-yı ismi", "hikmet" ve "nazar" arasındaki farklar nelerdir?

Değerli Kardeşimiz;

Mana-yı harfi: Varlığa, ustaları hesabına, Allah hesabına bakmak demektir.

Mana-yı ismi: Varlığa kendi hesabına bakmak demektir. Bu bakışta Yaratıcı hesabına bakılmadığı için, bütün güzellik ve kemalat varlığın kendisine verilir.

Bir çiçeğe bakınca iki tür ifade ile tarif yapılır. Birincisi, "Ne güzel yaratılmıştır." İkincisi ise "Ne güzeldir."

İşte; "Ne güzel yaratılmış." demek, mana-yı harfiyle bakmak; "Ne güzeldir." demek, mana-yı ismiyle bakmak demektir. Bu iki cümle, yukarıdaki iki kavramın farkını ortaya koyar.

Nazar; insanın kendi irade mekanizmasına bakıyor. Yani insanın önünde iki bakış formülü var, birisi mana-yı harfidir ki insan bu formül ile nazar ettiği zaman, bütün kainat kusursuz bir İlahi sanat hükmüne geçiyor. Yok insan bu formülü bırakıp mana-yı ismi ile nazar ederse, yani iradesini ve iradeye bakan marifet araçlarını bu formüle hapsederse, o zaman her şey karanlıklı bir hale bürünür, tevhide işaret eden bütün işaretler nazara gizlenir.

Hikmet; aklın vasat mertebesine denir. Yani "hakkı hak, batılı da batıl bilmek" anlamına geliyor. Mana-yı harfi ve nazar; hikmetin oluşmasında iki önemli vesile, iki mühim hakikattir.

Özetleyecek olursak; nazar göz, mana-yı harfi dürbün, bu bakıştan meydana gelen şuur ve bilinç de hikmet oluyor.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü