"Mesela, bir ayineyi semaya karşı tuttuğun zaman, semayı, irtifaıyla, nakışlarıyla, yıldızlarıyla celb edip ayinede inikas ve irtisam ettiren illet-i müessirenin, ayinenin yüzündeki hasiyet olduğuna kanaat hasıl edebilir misin?" İzah eder misiniz?
Değerli Kardeşimiz;
"Cenâb-ı Hakk'ın pek ince âsâr-ı san’atından ve pek yüksek acaib-i kudretinden sarf-ı nazar ederek yalnız tabiat denilen şu âsâr ve esbabdan en zahir olan in’ikâs ve irtisam keyfiyetine bak. Meselâ, bir âyineyi semaya karşı tuttuğun zaman, semayı, irtifaıyla, nakışlarıyla, yıldızlarıyla celb edip âyinede in’ikâs ve irtisam ettiren illet-i müessirenin, âyinenin yüzündeki hâsiyet olduğuna kanaat hasıl edebilir misin? Hâşâ! Veyahut hakikatte bir emr-i vehmîden ibaret olan câzibe-i umumîyenin, arz ile yıldızları şu boşlukta muntazam tahrik ve tedbirine illet-i müessire olarak telâkki ve kabul edebilir misin? Hâşâ! Bunlar ancak şart ve sebep olabilirler, illet-i müessire olamazlar." (İşaratü'l-İ'caz, Bakara Suresi 21-22. Ayetlerin Tefsiri)
Çok büyük ve yüksek olan gökyüzü ve içindeki yıldızların küçücük bir cep aynasına sığışması ve görüntülerinin oraya girmesini, aynanın yüzeyinin parlaklığına bağlanılması ve bu muazzam olayı aynanın bir özelliği ile izah etmek mümkün değildir. Eser ile esere gösterilen sebep arasında muazzam bir orantısızlık var. Âdeta saman çöpü Ağrı dağını havada tutuyor demek gibi orantısız ve mizansız bir yaklaşım.
Devasa gemilerin suyun yüzeyinde yüzmesini "suyun kaldırma kanunu" denilen mücerret bir kanuna dayandırmak ve kanunun arkasındaki ilahi kudret ve kuvveti inkâr etmek ahmaklıktır.
Yine uzay boşluğunda dev kürelerin ve gezegenlerin düzenli ve istikrarlı bir şekilde hareket etmelerini "çekme ve itme kanunu"na bağlayıp, bu kanun arkasında gerçek fail olan ilahi irade ve kudreti görmezden gelmek de tam bir akıl tutulmasıdır.
"Tabiat kanunları" denilen şey insanların taktığı bir isimdir. Kanun perdesi altında asıl fail ilahi kudret ve iradenin istikrarlı ve düzenli bir şekilde orada işlemesi ve tecelli etmesinden ibarettir. Yani Allah’ın irade ve kudreti ile ve bir ilahi kanun olarak suyun cisimleri kaldırmasına, biz "suyun kaldırma kuvveti" diye bir isim veriyoruz o kadar...
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
