"Nasıl ki bir cisimde, neşvünema için, tevessü' meyli bulunur. O meyl-i tevessü' ise -çünkü dahildendir- vücud ve cisim için bir tekemmüldür. Fakat eğer hariçte tevsi için bir meyil ise, o vücudun cildini yırtmaktır." İzah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

Üstadımız, içtihad bahsinde; “içtihad kapısının açık olduğunu, ancak girmeye altı ehemmiyetli mâni bulunduğunu” ifade ediyor.

Dördüncüsünde ise, içtihad yapmak isteyenlerin; meselelere rıza-yı ilahi, ihlas, samimiyet ve ahiret hesabına yaklaşmalarının ehemmiyetli olduğunu ifade etmektedir.

Bir kuzuyu sağlıklı ve bereketli yetiştirmenin yolu, ona lüzumlu havayı, gıdayı, suyu vermek ve onun fıtrî olarak büyümesine vesile olacak işler yapmaktır. Bu durum hem zaman ister hem de sabır gerektirir. Ancak kuzunun koyun veya koç olmasının fıtrî yolu budur. Buna tevessü denilir.

Buna sabretmeyip, kuzunun karnını yarıp içine yem ve su doldurmak, onun ölmesine neden olmaktır. Buna da tevsi’ denilir.

Ayet ve hadislerin içtihada ve tevile müsait olan kısmında; müçtehitlerin yukarıdaki şartlar muvacehesinde yaklaşarak anlayışlarını ve içtihatlarını ortaya koymaları fıtri, hasbi ve bir nev’i semavi olduğundan; bu durum içeriden büyümedir. Bu, İslamiyet'in ruhuna ve esasına muvafık bir çalışma ve gayret oluyor.

Demek ki içtihatlar; her şeyin ruhu hükmünde olan ihlas ve samimiyetle olursa; vücudun fıtri ve içinden büyümesi gibi kabul ediliyor. Elbette bundan da hayır umulur ve ümmet hakkıyla istifade eder.

Bu niyet ve samimiyet dışındaki yaklaşımlar, izahlar ve teviller ise suni olup, bu da tevessü değil, tevsi’ olur; hevese, hissiyata ve menfaate hizmet eder.

Dolayısıyla bu şekildeki içtihatlar, İslamiyet bünyesine hariçten uygunsuz malzemenin girmesi manasına gelir ki; bir nevi kan uyuşmazlığı ve organ uyuşmazlığı gibi olur. Ya bünye onu atar veya bünyede habis bir ur gibi vücudu yıpratır, zarara sokar ve zamanla helake götürebilir.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü