"Nasıl ki ziya, ecsamın görülmesine sebeptir ve renklerin bir kavle göre sebeb-i vücududur. Öyle de hayat dahi mevcudatın keşşafıdır. Keyfiyatın tahakkukuna sebeptir." ifadesinde "bir kavle göre" demesinin hikmeti nedir? Farklı görüşler var mıdır?

Değerli Kardeşimiz;

Allah kâinatta ve mevcudatta bulunan her bir şeye bir mahiyet ve keyfiyet vermiştir. Yani her bir mevcut diğerlerinden farklı olarak kendine mahsus bir şahsiyete ve vazifeye mazhardır. Mesela, bir kayısı çekirdeğinin keyfiyeti ve vazifesi diğer bir ifade ile programı meyvedar bir kaysı ağacı olmaktır. Bu kaysı çekirdeğinin içinde bulunan programın ağaca inkilap etmesi ancak hayat ile mümkündür. Zira cansız varlıklarda bu denli bir terakki ve tekemmül yoktur. Hayat öyle bir iksir ki, girdiği bünyede o bünyeye ait programı harekete geçirip neticeyi tahakkuk ettirir.

Kayısı çekirdeğinin içine giren hayat, o çekirdeği nihayetinde meyveli bir kayısı ağacı yapar. Yani hayat, kayısı çekirdeğinin kayısı ağacı olma hedefini tahakkuk ettirir. Bütün keyfiyetler uygulamaya hayat ile geçerler.

Mesela, evin içinde birçok elektrik cihazı vardır ve hepsinin keyfiyeti, yani fonksiyonu muhteliftir. Radyonun keyfiyeti ses vermek iken, televizyonun keyfiyeti hem ses hem de görüntü vermektir. Fırının keyfiyeti ise ısıtmaktır vs. Bütün bu cihazların keyfiyeti elektriğe bakar. Yani onların çalışıp vazifelerini yapabilmeleri için elektrik gereklidir. İşte bu cihazlar için elektrik ne ise, kâinattaki ilahi plan ve programların tahakkuk edip uygulamaya geçmesi için de hayat odur.

"Bir kavle göre," demek; o meselenin ihtilaflı olduğuna işaret etmek içindir. Kati ve kesin hükümlerde bu üslup kullanılmaz. Kuvvetli olan görüş şöyledir:

Renk, göz ile yakalanan bir ışık tesiridir. Işığın eşya üzerine çarpmasıyla, yansıyan ışınlardan gözümüzde meydana gelen görüntülerin her birine “renk” denir.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü