Risalelerde hadis olarak yer alan: “Mahşerde ulema-i hakikatin sarfettikleri mürekkeb, şehitlerin kanıyla muvazene edilir.” ifadesinin hadis olmadığı aşağıda iddia edilmiştir. Bu iddia doğru mudur?

Değerli Kardeşimiz;

İddia:

Bu sözün mevzuat kitaplarında ele alınan birkaç lâfzı vardır. Şöyle ki:

«. مداد العلماء أفضل من دماء الشهداء » "Âlimlerin mürekkebi, şehitlerin kanından daha faziletlidir."

Hatib (el-Bağdadî) dedi ki: Uydurmadır. Bunu Zerkeşî zirketmiş ve demiştir ki: Bu, Hasenu’l-Basrî’nin sözlerindendir. Bunu (Hatib’in izahını) Sehavî de Makasıd’da zikretmiştir.

«. وزن حبر العلماء بدم الشهداء فرجح عليهم » "Âlimlerin mürekkebi, şehitlerin kanı ile tartılır da ağır gelir."

Senedinde Muhammed b. Cafer vardır ki, hadis uydurmakla itham edilmiştir.

Gazalî de İhya’da, bunu Hasenu’l-Basrî’nin sözü olarak zikretmiştir.

Diğer bir lâfzı ise şöyledir:

«. يوزن يوم القيامة مداد العلماء بدم الشهداء » "Kıyamet günü âlimlerin mürekkebi, şehitlerin kanı ile tartılır."

Bunu İbn Abdülberr ve Tarih’te Hatib rivayet etmişlerdir. Ancak, senedinde İsmail b. Muhammed b. Ziyad vardır. Bu, İsmail b. Müslim’dir. (Senedin) dönüp dolaştığı kişi de bu adamdır ki, kezzabtır.

İşte Said Nursî’nin "hadis-i sahih" dediği söz...

İddiaya Cevap:

Öncelikle şunu belirtelim ki, Bediüzzaman “hadis-i sahih” değil, “hadis-i şerif” demiştir. Bütün yayınevlerinin baskısında “hadis-i şerif” şeklinde geçen ifadeyi, “hadis-i sahih” olarak sunmak ilmi ahlaka yakışmaz. (bk. Lem'alar, s.167).

- Bu hadisle ilgili olarak -mu’terizler tarafından- yukarıda verilen bilgiler için (bk. Aclûnî, 2/200).

- Orada şu bilgiye de yer verilmiştir: Deylemî’nin Nafi’den yaptığı rivayette –meal olarak- şu ifadeler yer almaktadır: “Alimlerin mürekkebi ile şehitlerin kanı müvazene edilir, alimlerin mürekkebinin sevabı / karşılığı, şehitlerin kanından hasıl olan sevaptan daha ağır gelir”(a.g.y).

- Risalede kısaca zikredilen ilgili hadisi tahlil eden Münavî, değişik senetlerle gelen bu hadisin senetleri zayıf olsa da, bunların birbirini takviye ettiğini söylemiştir. (a.g.y).

- Bu hadis, Münavî’nin dediği gibi gerçekten benzer ifadelerle değişik rivayetlerle değişik kaynaklarda yer almıştır.

Mesela, Şirazî, Hz. Enes’ten; Merhebî, İmran b. Husayn’dan; İbn Neccar, İbn Abbas’tan ve İbn Ömer’den; İbn Abdulber, Ebu’d-Derda’dan rivayet etmiştir. (bk. Suyutî, el-Camiu’s-sağîr, 2/371; Kenzu’l-Ummal, 10/141, 173)

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü