"Samed âyinesi olan bâtın-ı kalple sanem-misal dünyevi mahbuplara perestiş etmek, o mahbupların nazarında sakildir ve istiskal eder, reddeder. Zira fıtrat, fıtri ve layık olmayan şeyi reddeder, atar..." İzah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

Samed ismi, kısaca, “kendisi hiçbir şeye muhtaç olmayan ve her şeyin kendisine muhtaç olduğu zat” demektir.

Maddi kalp, bedenin her yanına kan pompalayan harika bir cihaz. Bu kalb bütün bir kâinata muhtaçtır. Kâinattan insanı süzen ve insan fabrikasında gıdaları ete, kemiğe, kana, iliğe çeviren bir kudret, o kalbi çalıştırmakta ve kanı bedenin her köşesine sevk etmektedir.

Bu kalbin kâinata ve içindeki eşyaya olan ihtiyacını, ancak her muhtacın ihtiyacını gören ve hiçbir şeye muhtaç olmayan Allah yerine getiriyor ve onda Samed ismini böylece tecelli ettirmiş oluyor.

Kalbin maddesi bu yönüyle bir ağaçtan, bir çiçekten fazla ileri değil. Onlar da kâinatın her şeyine muhtaçtırlar. Onlar da bu ihtiyaçlarının görülmesiyle Samed ismine ayna oluyorlar.

Kalbin bâtınına gelince, Samediyete asıl ayna o bâtın-ı kalptir..

Bu hakikati,

"Haberiniz olsun; kalpler yalnızca Allah'ın zikriyle mutmain olur." (Ra’d, 13/28)

ayet-i kerimesi bize ders veriyor.

Bedendeki her organın kendine göre bir çeşit tatmini söz konusudur. Göz görmekle, kulak işitmekle tatmin olur. Dilin tatmini tat ile mideninki gıda iledir. Kalbin ise en büyük ihtiyacı, imandır.

- Ben kimin mahlûkuyum?
- Şu âlem kimin mülkü?
- Bu dünyada kimin misafiriyim?
- Daha sonra nereye gideceğim?
- Beni misafir eden zat, benden ne istiyor?

İşte kalbin bâtını, bu gibi suallerin cevaplarıyla tatmin oluyor. Onun ihtiyacı marifetullah olunca, elbette, Samediyete en büyük ayna o olacaktır.

Diğer mahluklar bu kâinatın maddesine muhtaçtırlar. O ise, bu âlemin sahibini tanımaya, bilmeye, ona iman ve itaat etmeye muhtaç...

İşte, bu derece yüksek bir mahiyete sahip olan insan kalbini, mahluk sevgisiyle tatmine çabalamak, o kalbin fıtratına zıt olduğu için, bozulmamış her kalb bu muhabbeti reddeder; onunla tatmin olmaz.

“Zira fıtrat, fıtri ve layık olmayan şeyi reddeder, atar. (Şehevani sevmekler, bahsimizden hariçtir.)."

Aklı devre dışı bırakıp his ve heves ile hareket eden şehevani sevmeler bahsimizden hariçtir. Kısa süreli olup çabuk değişen ve bozulan bu hayvanî sevgiler, kalbe değil nefse hitap etmekte, onu bir süre oyalamaktadır.

Bunu anlamayan ve kalplerinin gıdasını ihmal eden insanlarda, bu ihmalin peşin cezası olarak, huzursuzluk, sıkıntı, tatminsizlik, korku, endişe gibi hastalıklar kalbi sarar.

Midenin açlığını elbisenin güzelliği yahut gömleğin kalitesi gideremiyor; o ancak rızık istiyor. Kalbin boşluğunu da hiçbir dünyevi rütbe, hiçbir içtimai makam, hiçbir beşerî teveccüh ve hiçbir fâni hedef doyuramıyor, doyuramaz da...

Kalbin Rabbi, onun ancak zikirle tatmin olacağını bildiriyor bize. Nedir zikir? Kelime manasıyla hatırlama. Allah’ı hatırlatan her hadise, her levha, her ilmî eser birer zikir vesilesidir.

Kalp; bir fabrika, bir saray, bir misafirhane olan şu muhteşem kâinatın ancak Allah’ın emir ve iradesiyle var olduğunu bilmekle tatmin olur.

İşte insan, kendi bedeninin, kâinata ve ondaki rızıklara muhtaç olduğunu, onların ise insana muhtaç olmadıklarını iyice anladıktan sonra, tefekkürünü derinleştirir. Bedenden geçer, ruha, kalbe varır..

Ve yakinen anlar ki, insanın kalbi Allah’a inanmaya muhtaç, ama Allah o kalbin imanına muhtaç değil.

İşte insanın bunu idrak etmesi ve iç dünyasını iman, marifet ve muhabbete açmasıyla, onun kalbi Samediyete eşsiz bir ayna olur.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü