"Sure-i Rahman'da ... dört mertebe, dört nevi mizana işaret eden dört defa mizan zikretmesi, kâinatta mizanın derece-i azametini ve fevkalâde pek büyük ehemmiyetini gösteriyor." dört nevi mizan nedir?

Değerli Kardeşimiz;

Mizandan maksat İlahi kanunlardır. Çünkü kâinattaki sünnetullah kanunlarından ile bir mizan ve ahenk intizam ve ölçü meydana geliyor.

وَالسَّمَٓاءَ رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْم۪يزَانَ “Göğü Allah yükseltti ve mizanı O koydu.” (Rahman Suresi, 55/7)

Bu ayette mizan yani kâinattaki kanunlar ile her şeyin belli bir ölçüde yaratıldığı vurgulanıyor ve kâinatta cari olan adetullah kanunlara işaret ediliyor.

Üstad Hazretleri de bu hakikati şöyle ifade ediyor:

“Tabiat namı verdikleri şey; şeriat-ı fıtriye-i kübra-yı İlahiyedir ki, mevcudatta zuhur eden ef'al-i İlahiyenin tanzim ve nizamını gösteren âdetullahın mecmu'-u kavanininden ibarettir.” (Barla Lahikası

اَلَّا تَطْغَوْا فِى الْم۪يزَانِ‌ "Sakın tartıda taşkınlık etmeyin." (Rahman Suresi, 55/8)

Bu ayette de insanların ticarî hayatta dürüst ve ölçülü olmaları emrediliyor. Bazı âlimler insanlar arasındaki nizamı muhafaza etmeye dair İlahi kanunlara “Sünnetullah” demektedirler. Burada da bu kanunun işleyişini görmekteyiz. İnsanların dünyada maddî ve manevî yönden terakki edip huzur ve rahat içinde yaşamaları bu sünnetullah denilen fıtri kanunlara uymakla mümkündür.

"İşte "Sünnetullah" tabir edilen, kâinatta cereyan eden bu sırlı uzun düsturdandır ki: İşsiz, tenbel, istirahatla yaşayan ve rahat döşeğinde uzananlar, ekseriyetle sa'yeden, çalışanlardan daha ziyade zahmet ve sıkıntı çeker. Çünki daima işsizler ömründen şikâyet eder; eğlence ile çabuk geçmesini ister.” (Lemalar)

وَاَق۪يمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَلَا تُخْسِرُوا الْم۪يزَانَ‌ "Tartıyı adaletle yapın, terazide eksiklik yapmayın." (Rahman Suresi, 55/9)

Fıtratullah: İnsan fıtratındaki kanunlardır.
Sıbgatullah: İlahi boyadır yani, dini ve ahlaki kanunlardır.

صِبْغَةَ اللّٰهِۚ وَمَنْ اَحْسَنُ مِنَ اللّٰهِ صِبْغَةًۘ وَنَحْنُ لَهُ عَابِدُونَ “Allah’ın boyasıyla boyandık. Boyaca O’ndan daha güzel olan kim vardır? Biz yalnız O’na kulluk ederiz (deyin.)” (Bakara Suresi, 138)

Tefsirlerde Sıbgatullah, Allah'ın dini, Allah'ın şeriatı, İslam fıtratı diye tefsir edilmiştir. Bu ayette de hayatın her sahasında adalet ve ölçü ile hareket etmemiz gerektiği vurgulanıyor.

Mizanın diğer bir manası da ahirette insanların amellerini ölçmeye yarayan ve mahiyetini bilmediğimiz çok hassas bir terazidir.

Bununla beraber mutlak manada, herhangi bir teşbihe gitmeden mizanı kabul etmek, ahirette varlığını tasdik etmek mecburiyeti vardır.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü