"Temsil", "teşbih", "mecaz", "kinaye" kavramlarını açar mısınız?

Değerli Kardeşimiz;

Temsil: Bir şeyin aynısını veya mislini yapmak, benzetmek, teşbih etmek anlamına geliyor.

Teşbih: Aralarında maddi veya mânevi bir münasebet bulunan iki şeyi birbirine benzetmek san'atı.

Erkân-ı teşbih (Teşbihin rükünleri):

1. Müşebbeh (Benzetilen),
2. Müşebbehün bih (Kendisine benzetilen),
3. Vech-i şebeh (benzetme ciheti),
4. Edât-ı teşbih (Teşbih edatı) Birinci ve ikinciye (Yâni, müşebbeh ve müşebbehün bih) "tarafeyn: İki taraf" denir. Meselâ: "Nuri şecâatte Hazret-i Ali gibidir" denildiğinde: "Nuri" müşebbeh, "şecâatte" vech-i şebeh, "Hazret-i Ali" kelimesi ise müşebbehün bih'dir. "Gibi" kelimesi ise edat-ı teşbihtir.

Edât-ı teşbih olanlar: "gibi, meselâ, misâl, sanki, meğerki, mesel, mânend, andırır, âdetâ, çü, çün, tek, benzer, zannolunur, veş" (gibi kelimelerdir.)

Kinaye: Dolayısı ile dokunaklı söz, maksadı dolayısı ile anlatan söz, üstü örtülü dokunaklı söz, açıktan olmayıp hakiki mânâyı başka ifâde ile dokunaklı konuşmak gibi anlamlara geliyor.

Mecaz: Hakiki mânâsı ile değil de ona benzer başka bir mana ile veya istenileni hatırlatır bir kelime ile konuşmak. İstenilene benzer bir mana ifadesi. Meselâ: Bazı hadis-i şeriflerde dünyaya nezâret eden iki melâikenin öküze ve balığa benzetildiği gibi.

Edebiyat Lügatı'nın, "Mecaz" maddesinde şu tafsilât vardır: Bir kelime, kendi mânasında kullanılırsa; hakikat olur. Eğer bir münasebetle asıl mânasından başka bir mânada istimâl edilir ve kendi mânasında kullanılmasında "karine-i mânia" bulunursa mecaz'dır. Meselâ; tahta kelimesi ağaçtan satıh mânasına olduğu halde hakikattır. Fakat yazı levhası mânâsına kullanılır. Faraza, Muallim tarafından talebeye "tahta başına geç" denilirse, mecaz'dır. Çünkü, levhanın tahtadan yapılmış olması münasebeti ile, bir de başına geçilecek tahtanın ancak yazı tahtası olup döşeme ve tavan tahtalarının başına geçilemiyeceği karine-i mâniası ile, o kelime hakikat mânâsından mecâz mânâsına naklolunmuştur.

Görüldüğü üzere bu kelimelerin manası birbirine çok yakın.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü