"Teşhis edemediğim bir iki lâtife var ki, ihtiyar ve iradeyi dinlemezler, belki de mes’uliyet altına da giremezler."  Buradaki "mesuliyeti" izah edip, teşhis edilemeyen lâtife hakkında bilgi verir misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

Buradaki "mesuliyet", o latifelerin insan iradesinin hükmü ve tasarrufu altına girmemeleridir. Yoksa "mesul değillerdir" manasında kullanılmıyor. Şayet "mesul değil" manasına gelse, o zaman günah işlemekte bir beis olmazdı. Ya da günah işlemek, yemek yemek gibi sıradan mübah bir iş olurdu.

İnsandaki bu duygular, insanı günah işlemeye müsait bir varlık hâline dönüştürüyor. Onların faaliyetlerine engel olunamaz. Şayet bu duygular olmasa idi, insan melek gibi bir varlık olur, terakki ve tedenni kabiliyetini kaybederdi. Halbuki murad-ı İlâhî insanın günah işlemeye müsait bir varlık olarak yaratmasıdır. Tâ ki, gerek nefsin istekleri, gerek şeytanın vesveseleri, gerek o laifelerin kalbe ilka ettiği manalarla insan bir imtihana tabi tutulsun ve bu imtihan sonunda insan nevi, cennet ve cehennemi meyve verebilsin.

Üstadımızın mahiyetini ve ismini teşhis edemediği, ama varlığını bildiği bu bir iki latife insanın iradesini, aklını ve kalbini dinlememektedir. İradeyi dinlemeyen bir latifeden meydana gelecek yanlışlıklardan elbette mesuliyet olmaz.

Mesuliyetimizin olmadığı bir halden dolayı, şeytan bizi ümitsizliğe düşürüp, ayağımızı kaydırmaya çalışıyor. İşte Üstad Hazretleri de şeytanın bu oyununu bozup, ehl-i imanın yolunu aydınlatıyor. Burada söz konusu olan şey, insanın iradesiyle işlediği günahlar değil, kalbine irade dışı gelen çirkin ve galiz sözlerdir. İnsan iradesi dışında muhatap olduğu bu vesveselerden mesul değildir. Halbuki çok insanlar bu vesvesenin kendi kalbinden çıktığı zannına düşerek evhama kaplıyor. Halbuki vesvese şeytandan gelen bir haldir, insanın fıtratındaki bazı latifeler de onu dinlediği için, insan şeytanın hilesini kendinden telakki ederek şüphe ve evhama düşüyor.

Üstadın teşhis edemediği bu iki latife insanı günaha sevk eden latifelerdir. Yoksa insanın iradesini tamamı ile yok eden ve tesirsiz bırakan bir latife değildir. Tesirsiz bıraksa, o zaman insanın mesul olmaması iktiza ederdi.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü