"Ve bizdeki mâni ise, istibdad-ı mütenevvi ve ahlâksızlık ve müşevveşiyet-i ahval ve atâleti intaç eden yeistir ki, şems-i İslâmiyetin küsufa yüz tutmasına sebep olmuşlardır." İstibdad-ı mütenevvi ve ahlâksızlık ve müşevveşiyet-i ahvalin izahı?

Değerli Kardeşimiz;

İstibdad-ı mütenevvi: Her türlü siyasi, sosyal ve ilmi otoriterlik ve baskıcılık anlayışına işaret ediliyor. Ülkede monarşi ya da oligarşi dayatması, partide lider sultası, iş yerinde patron tahakkümü, ilimde hoca ve bilirkişi hegemonyası, toplumda mahalle baskısı, ailede ataerkil ve töre baskısı vesaire bunlar istibdat örnekleridir. Üstadımız Hutbe-i Şamiyede de bizi geçmiş asırlara sürükleyen ana amillerden bir tanesinin de, "çeşit çeşit sari hastalıklar gibi intişar eden istibdat" olduğunu ifade eder. Oysa her alanda özgür, katılımcı ve meşverete dayalı bir sistemin olması gerekiyor.

"Ecnebîler, Avrupalılar terakkide istikbale uçmalarıyla beraber; bizi maddî cihette kurun-u vustâda durduran ve tevkif eden, altı tane hastalıktır. O hastalıklar da bunlardır:

Birincisi: Ye’sin, ümitsizliğin içimizde hayat bulup dirilmesi.
İkincisi: Sıdkın hayat-ı içtimaiye-i siyasiyede ölmesi.
Üçüncüsü: Adavete muhabbet.
Dördüncüsü: Ehl-i imanı birbirine bağlayan nuranî rabıtaları bilmemek.
Beşincisi: Çeşit çeşit sarî hastalıklar gibi intişar eden istibdat.
Altıncısı: Menfaat-i şahsiyesine himmeti hasretmek."(1)

Ahlâksızlık: Müslümanlar üzerinde güzel ahlak yerine kötü ahlakın hakim olmasıdır. Yani bir gayri müslim, bir Müslümana baktığında İslam’ın izzet ve güzelliğini görebilmelidir. Yani Müslüman güzel ahlakı ile insanlığa iyi bir vitrin iyi bir model olmalıdır. Oysa şu anda İslam toplumlarında yolsuzluk, hırsızlık, rüşvet, cimrilik, bencillik, kin, öfke, kumar, zina, fakirlik ve anarşi gibi ahlaka mugayir hasletler çok yüksek boyutlarda bulunuyor.

Müşevveşiyet-i ahval: Müslümanların ve özellikle de İslam aleminin toplumsal hayatının karmaşık, fakir ve kaotik bir durumda olmasıdır. Oturmuş bir düzene, yerleşmiş bir sisteme ve ahenkli bir yaşama karşı karmaşık, kaotik ve ahenksiz bir yaşam insanların algı ve izlenimlerini kötü yönde etkiler ve onların elindeki değerlere karşı kendini kapamasına sebep olur. Müslümanların bu belirsiz ve karmaşık yaşamının sebebi, Kur’an ve sünnetten uzak bir hayat sürmeleridir.

(1) bk. Hutbe-i Şamiye.

İlgili ders videosu için tıklayınız:
Prof. Dr. Şadi Eren, Muhakemat Dersleri (1.Bölüm)

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü