"Ve keza, bir neviden bir ferdin, bütün efraddan imtiyazını temin edecek teşahhus ve taayyününün kalem-i kudretle yazılması, bütün nev-i beşerin, meselâ, efradının nazar-ı kudrette meşhud ve..." Bu paragrafı açıklar mısınız?

Değerli Kardeşimiz;

Nev’ kelimesinin Türkçe karşılığı türdür; çeşit ve sınıf mânalarına gelmektedir. Bir türün alt gruplarına ise cins denir. Meselâ, hurma bir tek nevidir, yetmişten fazla cinsi olduğu söylenmektedir.

Nev’ ve cins kelimeleri umumiyetle birbirlerinin yerine de kullanılabilmektedir.

Bir türü meydana getiren fertler arasında muhalefet vardır, yani hiçbiri diğerinin her yönüyle aynısı değildir, aralarında birini diğerinden ayıracak farklılıklar mevcuttur. Bu ise o nev’in bütün fertlerinin Allah’ın ilminde hazır olduğunu gösterir.

Her bir ferdin “teşahhus ve taayyününün kalem-i kudretle yazılması,” gösteriyor ki, bütün fertler “nazar-ı kudrette meşhud ve melhuz”dur. Bu ifadeleri, bütün fertlerin Allah’ın ilminde mevcut olduğu şeklinde anlamak durumundayız. İlm-i İlâhî yerine “nazar-ı kudret” ifadesinin kullanılması “kalem-i kudret” terkibiyle alâkalıdır. Yani, kudret kalemi bir ferdi yazarken, bütün fertleri de bilecektir ki onu başkalarına benzemeyecek şekilde yazsın. Burada kudret kaleminin bilmesi mecazî bir mânadır. İlâhî kudretin faaliyeti ilim ve iradeye bağlı olduğu için “nazar-ı kudret” terkibini “ilim” olarak anlamak gerekir.

Her bir insan ayrı bir âlemdir. İnsanlar görünüşte birbirlerine benzeseler de hakikatte her insan kendine has vasıflara sahip olarak yaratılmıştır. Bunun en bariz misali ise insanın simasıdır. Hiçbir insanın yüzü diğer bir insana benzemez. Her insanın parmak izi, sesi, yürüyüşü hâsılı her şeyi farklıdır. Demek ki Hz. Âdem’den (as) günümüze kadar gelen ve kıyamete kadar da yaratılacak olan insanlar Cenab-ı Hakk’ın ilminde hazır ki, biri diğerine benzemiyor, hepsi farklı yaratılıyor. Öyle ise bir insanı kim yaratmış ise bütün insanları da o yaratmıştır. Bu kaide yalnız insanlar için değil, bütün neviler için de geçerlidir.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü