Yirmi Sekizinci Mektup, Yedinci Meselenin Hatimesindeki; Birinci Nükte'sini biraz açıklar mısınız?

Değerli Kardeşimiz;

"Birisi: 'Sizler düşünüp öyle bir tevafuku rast getirmişsiniz.' diyebilirler. Böyle bir şey yapmak kast ile olsa, rahat ve kolay birşeydir."

"Buna karşı deriz ki: Bir dâvâda iki şahid-i sadık kâfidir. Bu dâvâmızdaki kast ve irademiz taallûk etmeyerek, üç dört sene sonra muttali olduğumuza yüz şahid-i sadık bulunabilir."

"Bu münasebetle bir nokta söyleyeceğim: Bu keramet-i i'câziye, Kur'ân-ı Hakîm belâgat cihetinde derece-i i'câzda olduğu nev'inden değildir. Çünkü, i'câz-ı Kur'ân'da, kudret-i beşer o yolda giderek o dereceye yetişemiyor. Şu keramet-i i'câziye ise, kudret-i beşerle olamıyor; kudret o işe karışamıyor."(1)

Keramet-i i'câziye: Kur’an ayetlerinin mu’cize olması ve mu’cizenin keramet şeklinde Üstad Hazretlerinin elinde tezahür etmesi demektir. Kur’an’ın zahir ve herkes tarafından görünen mu’cizeleri olduğu gibi, hafi yani latif ve gizli kalmış mu’cizeleri de vardır. Birçok evliya ve âlim keramet eseri olarak Kur’an’ın bu gizli ve latif mu’cizelerini görünür hale getirmiştir ki Risale-i Nurlarda bu daha harika ve daha görünür bir şekildedir.

İnsanların Kur’an’ın bir benzerini yapamaması hususunda iki farklı görüş teşekkül etmiştir.

Birinci görüşte olanlar; Kur’an nazm ve belağat noktasından mu’cize olduğu için, insanlar onu taklit etmekten aciz kalıyorlar, diyor.

Diğer görüşte olanlar ise; insanlar imkân noktasından Kur’an’ın bir benzerini yapmaya güç yetirirler, lakin Allah bunu fiilî olarak men ettiği için benzerini yapmaya teşebbüs edemiyorlar, diyorlar. Yani birisi Kur’an’a bir nazire yapacağı zaman, Allah onun önüne bir mâni çıkarıp o işi yapmasını önlüyor, demektir.

Üstad Hazretleri bu hususu şu şekilde izah ediyor:

"Elcevap: İ'câz-ı Kur'ân'da iki mezhep var: Mezheb-i ekser ve râcih odur ki, Kur'ân'daki letâif-i belâgat ve mezâyâ-yı maânî, kudret-i beşerin fevkindedir."

"İkinci, mercuh mezhep odur ki, Kur'ân'ın bir sûresine muaraza kudret-i beşer dahilindedir; fakat Cenâb-ı Hak, mucize-i Ahmediye (a.s.m.) olarak men etmiş. Nasıl ki bir adam ayağa kalkabilir; fakat eser-i mucize olarak bir nebî dese ki, 'Sen kalkamayacaksın.' o da kalkamazsa mucize olur. Şu mezheb-i mercûha "Sarfe Mezhebi" denilir. Yani, Cenâb-ı Hak cin ve insi men etmiş ki, Kur'ân'ın bir sûresine mukabele edemesinler. Eğer men etmeseydi, cin ve ins bir sûresine mukabele ederdi. İşte, şu mezhebe göre, 'Bir kelimesine de muaraza edilmez.' diyen ulemanın sözleri hakikattir. Çünkü, madem Cenâb-ı Hak i'câz için onları men etmiş; muarazaya ağızlarını açamazlar. Ağızlarını açsalar da, izn-i İlâhî olmazsa kelimeyi çıkaramazlar."

"Bu keramet-i i'câziye, Kur'ân-ı Hakîm belâgat cihetinde derece-i i'câzda olduğu nev'inden değildir. Çünkü, i'câz-ı Kur'ân'da, kudret-i beşer o yolda giderek o dereceye yetişemiyor. Şu keramet-i i'câziye ise, kudret-i beşerle olamıyor; kudret o işe karışamıyor."(2)

Buradaki tasnif, bu iki farklı mezhebe işaret ediyor. Keramet-i i'câziye sınıfı Kur’an’ın nazm noktasından mu’cize olması derecesinde bir mu’cize değildir. Çünkü insanlık Kur’an’ın nazımdaki mu’cizesine güç yetiremiyor. Kur’an belağat ve nazım noktasından öyle bir seviyededir ki, bütün insanlık birleşse o seviyeye yetişemiyor. Keramet-i i'câziye ise yetişememenin ikinci sınıfına giriyor. Yani insan bu gibi tevafukları kudret ve ilmi ile yapmaya güç yetiremez, demektir.

Dipnotlar:

(1) bk. Mektubat, Yirmi Sekizinci Mektup, Yedinci Meselenin Hatimesi.
(2) bk. Mektubat, On Dokuzuncu Mektup.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü