âsâr : eserler
atâlet : hareketsizlik, tembellik, işsizlik
bîçare : çaresiz, zavallı
fazilet : üstünlük, erdem
fikr-i hürriyet : hürriyet fikri, özgürlük düşüncesi
galebe çalmak : üstün gelmek
i’zâm : büyütme, yüceltme
ilhâm olunma : Allah tarafından kalbe ve gönle doğma, konulma
imtizâc : kaynaşma
incizap : cezbedilme, çekilme, kapılma
intâc etme : doğurma, ürün verme, sonuç verme
istibdat : baskı, diktatörlük, despotluk
kâfi : yeterli
kâinat : evren, bütün yaratılmışlar
lemeât-ı meşveret : fikir alışverişi yapmanın parıltıları
mârifet : bilme ve tanıma; ilim
medâris : medreseler, yüksek dinî eğitim veren eğitim kurumları
meşîet : irade
meşveret : işlerin halledilmesi, problemlerin çözülmesi için yapılan istişare, fikir alışverişi
nakzetmek : bozmak
nefis : birşeyin kendisi
nevi : çeşit
nizâm-ı esbab : sebeplerin düzeni, bir netice için uyulması gereken sebepler dizisi
peder : baba
rey-i vâhid : tek görüş; tek bir kişinin veya birkaç kişilik yönetici bir kadronun görüşü
şems-i saadet : mutluluk güneşi
şimendifer-i kemâlât : kemâlât treni, olgunluk ve mükemmellikler treni
tâife : grup, sınıf
tâli : kader, baht
tanzim eden : düzenleyen
tarrar : yankesici
tazammun etme : içine alma, kapsama
tâziye : başsağlığı, teselli
teceddüt : yenilik, yenilenme
telvih : kinaye şeklinde açıklama
temayül : eğilimli olma, meyil gösterme
temerrüd : inat etme, isyan, ayak direme
terakkiyât : ilerlemeler, gelişmeler
tevekkül : Allah’a dayanma ve güvenme
tevlid : doğurma
ulemâ : âlimler
vecih : yön, taraf
zira : çünkü
ziya : ışık; parlaklık
zulmetmek : haksız yere kötülük etmek
çendan : gerçi, her ne kadar
dalâlet fırkaları : sapkın gruplar, doğru yoldan ayrılan topluluklar
dalâlet : doğru yoldan ayrılma, sapkınlık
dimağ : beyin, kafanın içi; akıl, bilinç
efkâr : fikirler
efkâr-ı âmme : genel düşünce, kamuoyu
fırak : ayrılık
fırak-ı dâlle : hak yoldan ayrılmış, sapkın gruplar
fünûn-u sâdıka : gerçek ve doğru fenler, ilimler
garâbet : gariplik
hak : doğru
hâkim : hükmeden, egemen güç
hâkim-i mânevî : mânevî hâkim, mânevî lider
haşiye : dipnot, açıklayıcı not
hikmet : gaye, amaç, sır
hizip : grup, parti
hükümrân : hükmeden, egemen olan
ıstılah : kelimeye yüklenen özel anlam; terim
ıtlak : mutlak olma; kayıtsız, sınırsız; teklik, çokluk veya nitelik gibi şeylere bakılmaksızın kullanıldığı mânâya delâlet eden lâfız; kitap kelimesi gibi… (Yani “kitap” lâfzı bütün kitap türünü kapsar.)
ihtilâfât : ihtilaflar
imdâd : yardım etme, yardım elini uzatma
intâc etmek : ürün vermek, sonuç vermek
istibdad-ı ilmî : ilmî baskı, dayatma
istinad : dayanma
kâsî : katı, sert, duygusuz, taş gibi katı
kaviyyen : güçlü, kuvvetli bir şekilde
kıssa : ibretli hikâye
kurûn-u vustâ : ortaçağ
maânî : mânâlar, anlamlar
mârifet : bilgi
me’mûl : umulan, ümit edilen
mesâil-i diniye : dinî meseleler
meşrutiyet-i ilmiye : ilmî meşrutiyet
meyelân : meyletme, bir tarafa veya birşeye eğilim gösterme
meyl-i taharri-i hakikat : gerçeği araştırma eğilimi, isteği
muavenet : yardım
mukayyed : nitelik, hal, gaye veya şart kaydına bağlı olarak bir mânâya işaret eden lâfız; mü’min köle, siyah at, beyaz insan gibi
münteşir : yayılmış, yaygın
müstehak : hak etmiş, lâyık
nefsü’l-emir : işin hakikati, aslı
sinematograf : sinema, sinema makinesi
sinematografvârî : sinema gibi
tahallül : araya girme, müdahale etme
tecsim edilme : cisimlendirilme, somutlaştırılma
teessüs : kurulma, yerleşme
temessül etme : görüntüye bürünme, görünme
tenakus etme : eksilme, noksanlaşma
tezâyüd : artma, çoğalma
zaman-ı istibdat : istibdad dönemi, baskı zamanı
zaman-ı meşrutiyet : meşrutiyet dönemi
zemberek : hareketi sağlayan güç kaynağı, hareket yaptıran mekanizma
zikretme : anma, belirtme