“İktisat eden, maişetçe aile belasını çekmez.” cümlesi Risalelerde metni ile birlikte hadis diye geçmektedir. Ancak aşağıdaki iddiada bu hadis hem rivayet ve hem de muhteva olarak tenkit edilmektedir. Sizce bu tenkidin haklılık payı var mıdır?

Değerli Kardeşimiz;

İtiraz Edilen Kısım:

"İktisad eden, maîşetçe aile belâsını çekmez" لا يعول من اقتصد meâlindeki Hadîs-i Şerîfi sırrıyle: (...)”(1)

İddia:

Bu rivayet, bir hadisin parçası olup, aslı şu şekildedir:

«. ما خاب من استخار ولا ندم من استشار ولا عال من اقتصد » "İstihare eden, mahrum kalmaz; istişare eden pişman olmaz; iktisat eden darlık çekmez."

Gümüşhanevî, hadisin zayıf olduğunu belirtmiştir. Daha önce de değinildiği gibi, Ramuz’un orijinal metninde hadislerin durumu sıkça belirtilmektedir. Bunlar tercümeye aktarılmamıştır.

Hadisin manası sahihse de, hadis ilimleri açısından zayıftır. Gümüşhanevî, bu rivayetin kenarına Buharî’den konu ile ilgili bir hadis nakletmiştir.

İddiaya Cevap:

- Defalarca söyledik ki, helal-haram hükümlerini belirtmeyen zayıf hadislerin kullanılması, alimler arasında kabul gören mütedavil bir teamüldür.

- Kaldı ki, manasının sahih olduğunu, hatta Buharî de bile aynı manayı destekleyen hadislerin bulunduğunu söyleyenler, artık bunu itiraz masasına yatırmalarının hikmeti -cahilane bir kinden başka- ne olabilir ki?

- Aclunî de hadisin manasının sahih olduğunu gösteren değişik şahitlerin (başka hadis rivayetlerinin) bulunduğuna işaret etmiştir. (Keşfu’l-Hafa, 1/158-59).

- "İktisat eden darlık çekmez.” hadisi bir çok muhaddis tarafından rivayet edilmiştir. (bk. Ahmed b. Hanbel,1/447; Taberanî, el-kebir, 8/439-şamile; Suyutî, el-Camiu’s-Sağîr, 2/246 -Suyutî hadisin hasen olduğuna işaret etmiştir.; Münavî, Feyzu’l-Kadîr, 5/580)

(1) bk. Lem'alar, On Dokuzuncu Lem'a.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü