Hem ekser enbiyanın Asya’da zuhuru, ağleb-i hukemanın Avrupa’da gelmesi, kader-i ezelînin bir remzi, bir işaretidir ki, Asya akvâmını intibâha getirecek, terakki ettirecek, idare ettirecek, din ve kalbdir. Felsefe ve hikmet ise din ve kalbe yardım etmeli, yerine geçmemeli.

Saniyen: Din-i İslâmı Hıristiyan dinine kıyas edip Avrupa gibi dine lâkayt olmak, pek büyük bir hatadır. Evvelâ, Avrupa dinine sahiptir. Başta Wilson, Lloyd George, Venizelos gibi Avrupa büyükleri, papaz gibi dinlerine mutaassıp olmaları şahittir ki, Avrupa dinine sahiptir, belki bir cihette mutaassıptır.

Salisen: İslâmiyeti Hıristiyan dinine kıyas etmek, kıyas-ı maalfârıktır; o kıyas yanlıştır. Çünkü Avrupa dinine mutaassıp olduğu zaman medenî değildi; taassubu terk etti, medenîleşti.

Hem din onların içinde üç yüz sene muharebe-i dahiliyeyi intac etmiş. Müstebit zalimlerin elinde avâmı, fukarayı ve ehl-i fikri ezmeye vasıta olduğundan, onların umumunda muvakkaten dine karşı bir küsmek hasıl olmuştu. İslâmiyette ise, tarihler şahittir ki, bir defadan başka dahilî muharebeye sebebiyet vermemiş.

Hem ne vakit ehl-i İslâm dine ciddî sahip olmuşlarsa, o zamana nisbeten yüksek terakki etmişler. Buna şahit, Avrupa’nın en büyük üstadı Endülüs devlet-i İslâmiyesidir. Hem ne vakit cemaat-i İslâmiye dine karşı lâkayt vaziyeti almışlar; perişan vaziyete düşerek tedennî etmişler.

Hem İslâmiyet, vücub-u zekât ve hurmet-i ribâ gibi binler şefkatperverâne mesâil ile fukarayı ve avâmı himaye ettiği,

اَفَلاَ َيَعْقِلُونَ 1 اَفَلاَ يَتَفَكَّرُونَ 2 اَفَلاَ يَتَدَبَّرُونَ 3 gibi kelimâtıyla aklı ve ilmi istişhad ve ikaz ettiği ve ehl-i ilmi himaye ettiği cihetle, daima İslâmiyet fukaraların ve ehl-i ilmin kal’ası ve melcei olmuştur. Onun için, İslâmiyete karşı küsmeye hiçbir sebep yoktur.

Dipnotlar - Arapça İbareler - Haşiyeler:

1 : “Akıl etmezler mi?” Yâsin Sûresi, 36:68.
2 : “Tefekkür etmez misiniz?” En’âm Sûresi, 6:50.
3 : “Gereği gibi düşünmezler mi?” Nisâ Sûresi, 4:82.
« Önceki Sayfa  | | Sonraki Sayfa »
Önceki Risale: İkinci Mebhas / Sonraki Risale: Dördüncü Mebhas
Ekranı Genişlet
Lügat Listesi

Lügatler :

ağleb-i hukema : filozofların çoğunluğu
akvâm : kavimler, milletler
avâm : halk tabakası, sıradan insanlar
cemaat-i İslâmiye : İslâm toplumu
cihet : yön, taraf
dahilî : iç
devlet-i İslâmiye : İslâm devleti
din-i İslâm : İslâm dini
ehl-i fikir : düşünürler
ehl-i ilm : ilim ehli, âlimler
ehl-i İslâm : Müslümanlar
ekser : çoğunluk
enbiya : nebiler, peygamberler
evvelâ : öncelikle
fukarâ : fakirler
hasıl olma : meydana gelme
hikmet : felsefe
himaye etme : koruma
hurmet-i ribâ : faizin haramlığı
intac etme : netice verme
intibah : uyanma
istişhad : şahid gösterme
kader-i ezelî : Allah’ın ezelî ilmi ile kâinatta olmuş ve olacak herşeyi bilip takdir etmesi
kelimât : kelimeler, sözler
kıyas etme : karşılaştırma
kıyas-ı maalfârık : geçersiz kıyas, mümkün olmayan kıyas, birbirine benzemeyen şeyler arasındaki benzetme
lâkayt : duyarsız, ilgisiz
mesâil : meseleler
muharebe : harp, savaş
muharebe-i dahiliye : iç savaş
mutaassıp : tutucu
muvakkaten : geçici olarak
müstebit : istibdatçı, diktatör
nisbeten : kıyasla, oranla
remiz : işaret
salisen : üçüncü olarak
saniyen : ikinci olarak
şefkatperverâne : şefkat göstererek
taassup : körükörüne bağlılık
tedennî : alçalma, gerileme
terakki etme : ilerleme, yükselme
umum : genel
vücub-u zekât : zekâtın farz oluşu
zuhur etme : ortaya çıkma
Yükleniyor...