a’mâl : ameller; dinen yapılması emredilen görevler
acip : acayip, hayret verici
âdi : basit, sıradan
ah u enîn : ah çekerek inleme
ahkâm-ı İlâhiye : Allah’ın koyduğu hükümler
alâkadar : bağlantılı, ilgili
Allahu Ekber : “Allah en büyüktür”
a'mâl : ameller, işler; dinin emrettiği görevleri yapma
âmâl : emeller, arzular
amel : dinin emrettiği görevler
arz-ı ihtiyaç : ihtiyacını arzetme, dile getirme
azap : sıkıntı, ceza
Basîr : her şeyi gören Allah
bâtıl : doğru olmayan, yalan, yanlış
beyan etmek : açıklamak, îzâh etmek
bilhassa : özellikle
binaenaleyh : bundan dolayı; buradan hareketle
burhan : güçlü ve sarsılmaz delil
Cenâb-ı Hak : Hakkın ta kendisi olan sonsuz şeref ve yücelik sahibi Allah
cereyan etmek : meydana gelmek
cesed : beden
cilve : görüntü, yansıma
cisim : beden, vücut
cüz' : bölüm, parça
daire-i ihtiyar : etki alanı, dilediğini yapabilme dairesi
dest-i kudret : Allah’ın kudret eli
ebedî : sonsuz
ednâ : en basit, en küçük
ef'âl : fiiller, hareketler
ef'âl-i ihtiyariye : iradeyle yapılan davranışlar, fiiller
ehemmiyetli : değerli, önemli
ekl : yeme
elem : acı, keder
Elhamdü lillâh : “ezelden ebede her türlü hamd ve övgü Allah’a mahsustur”
elîm : acı ve sıkıntı veren
emare : belirti, işaret
ene : ben, benlik
enîn : inleme
esbab : sebepler
esbab-ı câmide : cansız ve ruhsuz sebepler
eser-i san'at : san’at eseri
eslâf-ı izâm : önceden gelmiş olan büyük zâtlar
eşref : en şerefli, en üstün
eşya : varlıklar
evham : kuruntular, şüpheler
evrad : virdler; zikirler
fâil : bir işi yapan; fiilin sahibi
fâsit : bozuk
fehmetmek : anlamak
fesahat : dilin doğru, düzgün, açık ve akıcı şekilde kullanılması
firavunluk/firavun : kendisini Firavun gibi ilâh seviyesine çıkaracak derecede büyük görme hâli
gaflet : duyarsızlık, manevî sorumluluklarından habersiz davranma hâli
garâbet-i san'at-ı İlâhiye : Allah’ın hayranlık uyandıran san’atı
garib : hayret verici ve şaşırtıcı şey
hâcât : ihtiyaçlar
hakikat : gerçek; herbir şeyin aslı ve esası, gerçek mahiyeti
hâkim : hükmeden, idareci
haleldar etmek : bozmak
Hâlık : her şeyi yaratan Allah
harekât : hareketler, davranışlar
haric : dış
hasenat : Allah rızası için yapılan güzel davranışlar, ameller
hat : çizgi, sınır
hâtime : sonuç, son bölüm
havâs : hisler, duygular
hâvi : içine alan
hayalî : hayale dayalı
hıyanet : hainlik, ihanet
hikmet : sır; amaç, gaye
hilkat : yaratılış
husûl : meydana gelme
hususî : özel
hüceyrat : hücreler
hüceyre-i kübrâ : en büyük hücre; maddî yapısı çok küçük olmasına rağmen, değeri çok büyük olan insan
hülâsa : öz, özet
hüsn-ü zan : başkaları hakkında iyi zanda bulunma
icad : var etme
içtimaiyat : sosyal hayat; toplumu meydana getiren temel unsurlar
idhal etmek : bir şeyi içine katmak
iftihar etmek : övünmek
ihata etmek : kuşatmak, kapsamak
ihtiyacat : ihtiyaçlar
ihtiyar : irade, dileme, seçim gücü
ilân-ı isyan : isyan ettiğini ilân etme
iltica etmek : sığınmak
iltihak etmek : katılmak
irşadat : nasihatler, doğru yolu gösteren sözler
isnad etmek : dayandırmak
istikbal : gelecek zaman
istiklâliyet : bağımsızlık, bir şeye bağlı olmama
istinad etmek : dayanmak, güvenmek
itizâr : özür dileme
kâfi : yeterli
kàri : okuyucu
kat'iyen : kesinlikle
kaza ve kader kalemi : Cenâb-ı Hakkın plân ve takdirlerini ve zamanı gelen takdirlerin yaratılma kaidelerini yazan kalem
kemâlât : güzel ve değerli özellikler
keşfiyat : keşifler, bazı hakikatleri keşfetme, ortaya çıkarma
keza : aynı, aynı biçimde
kıyamet : dünyanın sonu, varlığın bozulup dağılması
kıymet-i asliye : aslındaki değer, önem
kıymettar : değerli
kudret : güç ve iktidar
kudret-i ezeliye : ezelden beri var olan Allah’ın kudreti, güç ve kuvveti
lakîta : buluntu
Lebbeyk : “buyurun, emredin”
lehte ve aleyhte : bir şeyin faydasına veya zararına olan durum
lezâiz : lezzetler
lisan-ı hal : hal ve beden dili
mahrum kalmak : yoksun kalmak
makam : derece, konum
makine-i İlâhiye : İlâhî makine; Allah’ın yarattığı ve bir makineyi andıran insan bedeni
mâlik : mülke sahip olan
Mâlik-i Hakikî : her şeyin gerçek sahibi olan Allah
mâlikiyet dâvâsı : sahiplik iddiasında bulunma
malûmat : bilgiler
mâruz kalmak : bir olay veya bir durumla yüz yüze gelmek
masdar : kaynak
me’yus : ümitsiz, ümidi kesik
mehasin : güzellikler, iyilikler
meksûbe : kesb edilen, irade dairesinde kazanılan şey
memur : emir altında bulunan; kendisine bir iş emredilen kişi
mevhube : karşılıksız olarak verilen; hibe edilen
mevhum : gerçekte olmadığı halde var sayılan
mezaristan : mezarlık
minnet : iyilik karşısında kendini borçlu hissetmek
muaraza : karşı gelme, karşı koyma
muvaffak olmak : başarmak
müellif-i muhterem : saygı ve hürmete lâyık müellif; Bediüzzaman
münafi : aykırı, zıt
müracaat etmek : başvurmak
mürekkep : birden fazla unsurdan meydana gelen; birleşik
müsbet : olumlu, uygun
müştemilât : bir bütünü meydana getiren unsurlar
mütercim : tercüme eden
nâkıs : eksik, noksan
nam : ad
nefis/nefs-i emmare : bir kimsenin kendisi; insanı daima kötülüğe, maddî zevk ve isteklere sevk eden duygu
nida : sesleniş
nüsha : yazılı halde bulunan kitap, kopya
Rabb-i Vâhid : tek ve eşsiz olan Rab, bir olan Allah
rahmet : merhamet ve şefkat
safâ : eğlence
sâika : yönlendiren, sevkeden
Sâni : her şeyi san’atla yaratan Allah
Sâni-i Hakîm : her şeyi hikmetle ve san’atlı bir şekilde yapan Allah
Sâni-i Semî ve Basîr : her şeyi işiten ve gören ve her şeyi sonsuz mükemmellikteki san’atlarla yaratan Allah
Sâni-i Zîşuur : her şeyi san’atla yaratan, şuur sahibi olan Allah
sefahet : helâl olmayan zevk ve eğlenceye düşkünlük, beyinsizlik
semere : meyve
Semî : her şeyi duyan ve işiten Allah
seyahat : yolculuk
seyyiat : günahlar, kötülükler
silsile : zincir
sû-i ihtiyar : irâdenin kötüye kullanılması
sû-i zan : başkaları hakkında kötü zanda bulunma
Sübhanallah : “Allah her türlü eksiklikten sonsuz derecede yücedir”
şefkat : acıma, merhamet
şehadet : şahidlik, tanıklık
şuur : bilinç, anlayış, idrak
şuurî : şuurluca, bilinçli şekilde
şürb : içme
taallûk etmek : ilgilendirmek, ait olmak
taallûkat : bağlantılı unsurlar
tâat : itaat, emir ve söz dinleme
tâbir edilen : ifade edilen, adlandırılan
tağyir etmek : değiştirmek
tahtel'arz : yer altı; gizli âlemler
taht-ı taahhüd : sorumluluk ve güvence altı
taht-ı tasarruf : tasarrufu altında
takbih etmek : çirkin görmek, kötülemek
taksim etmek : bölüştürmek, paylaştırmak
târizen : sözle dokundurarak, dokunaklı söz söyleyerek
tasarrufat : dilediği gibi kullanma ve idare etme işlemleri
tasrîhen : açıkça ifade ederek
temellük : sahiplenme, kendine mal etme
temsil : analoji, kıyaslama tarzında benzetme
tenebbüt eden : yeşeren, büyüyen
tenezzül etmek : iltifat etmek, onlara değer vermek
teşmil etmek : içine almak, kaplamak
tevehhüm : zannetme
ucb/ucub : yapılan iyi ve güzel davranışlara güvenme, onlarla yetinip övünme
ulûhiyet : ilâhlık; ibadete ve itaat edilmeye lâyık olma
üslûb : ifade tarzı
vahid-i kıyasî : ölçü birimi
vedîa : emanet
vehmî : olmadığı halde varsayılan
vesait : araçlar, vasıtalar
vesile : aracı, vasıta
vuzuh : açıklık
Yâ Hâlıkî! : Ey beni yaratan Halıkım!
Yâ İlâhî! : Ey İlâhım!
Yâ Mâlikî : Ey benim asıl sahibim olan Mâlikim!
Yâ Men Lehü'l-Mülkü ve'l-Hamd! : Ey bütün mülkün, bütün varlıkların; bütün övgü ve şükürlerin asıl sahibi olan!
Yâ Musavvirî! : Ey bana harika bir şekil ve suret veren Musavvirim!
Yâ Rabbî! : Ey Rabbim!
ye’se düşmek : ümitsizlik içinde olmak
yeis/ye’s : ümitsizlik
zaman-ı mâzi : geçmiş zaman
zerre : atom
zikretmek : bildirmek, anlatmak
zuhur : belirme, görünme