Metindeki Lügatları
Görüntülü ve Sesli Dersler 
Bu Risaleye Ait Soru Cevaplar 
Lügat Listesi
Lügatler :
a’sâr-ı tavîle : uzun asırlar
âdât : âdetler, alışkanlıklar
adem âbâd hiçahiç : hiçlik ve yokluk âlemleri
adem-i hâkimiyet : hâkimlik ve hükümranlığın bulunmaması
adem-i kuvvet-i zahire : görünürde herhangi bir maddî güce sahip bulunmayan
adem-i meyl-i saltanat : hükümdarlığa ve sultanlığa meylinin bulunmaması
ahlâk-ı âliye : yüksek, üstün ahlâkî özellikler
ahlâk-ı vahşiyane : ahlâkî yapı açısından son derece vahşi olma
Aleyhissalâtü Vesselâm : Allah’ın salât ve selâmı onun üzerine olsun
Aleyhisselâm : Allah selâmı onun üzerine olsun
binaen : –dayanarak, dolayı
cârî : geçerli, hükmü yürürlükte olan
cereyan-ı umumî : genel akış
cevab-ı red : red cevabı; kabul etmeme
cevher-i insaniyet : insanlık cevheri, insanın içindeki gizli öz
dem : kan
devlet-i cesîme : büyük bir devlet
efkâr : fikirler, düşünceler
ervah : ruhlar
evc-i medeniyet : medeniyetin zirvesi
fıtrat : yaratılış, mizaç
galebe etme : üstün gelme
hakaik : gerçek mahiyetler, asıl ve esaslar
hakaik-i şeriat : şeriat hakikatleri, İlâhî kanunlar
hâmid : sönmüş
hatarlı : tehlikeli
hedmetme : yıkma, ortadan kaldırma
hilkat : yaratılış
hissiyat-ı dakika : ince ve derin hisler
hissiyat-i âliye : yüce hisler
hurdebîn-i akıl : akıl mikroskobu; küçücük şeyleri görebilen akıl
ihmad : ateşin alevini söndürme
ikaz : uyandırma
inkişaf : açığa çıkma, açılma
is’ad etme : yükseltme, yüceltme
izhar : açığa çıkarma, gösterme
kasavet-i vahşiye : vahşî katılık, vahşette katılaşmış
kavanîn-i amîka-i dakika : çok ince ve derin kanunlar
kavanin-i hilkat : yaratılış kanunları kavim
kemâl-i vüsuk : son derece kendinden emin
kesire : çok
lâhm : et
me’lûfe : alışıldık ve yakın olan
meslek : yol, tarz
metin : sağlam, sarsılmaz
mevâki’ : mevkiler, yerler
muarefet : tanıma, yakından bilme
muhakeme : değerlendirme, yargılama
muhalif : aykırı, zıt; karşı taraf
Muhammed-i Hâşimî : Haşimoğulları soyundan gelen Peygamberimiz Hz. Muhammed muvazene
müdakkik : meseleleri çok detaylı olarak ele alan, inceleyen
müesses : kurulu
mürâat : gözetme, yerine getirme
müsademat-ı azîme : büyük çarpışmalar
müstemirre : değişmeden devam eden
nükte : ince ve derin mânâ
rasiha : sağlam, köklü, esaslı
Resul-i Ekrem : Allah’ın en şerefli ve değerli elçisi olan Hz. Muhammed (a.s.m.)
şark ve garb : doğu ve batı
tabâi’ : tabiatlar, mizaçlar, huylar
tahabbüb : sevgi besleme, sevgi duyma
tasallut : hükmetme, musallat olma
tehyic : heyecanlandırma, harekete geçirme
temaşa etme : bakma, seyretme
tesis etme : kurma, yerleştirme
teşebbüs : başvurma, girişme
tevfiksizlik : başarısızlık
ümmiyet : okur-yazar olmama
vakit : zaman
zaman-ı kalil : az zaman
zaman-ı kasîr : kısa zaman
zâviye-i vahşet : vahşet köşesi
ziyade : çok, fazla
âdât : âdetler, alışkanlıklar
adem âbâd hiçahiç : hiçlik ve yokluk âlemleri
adem-i hâkimiyet : hâkimlik ve hükümranlığın bulunmaması
adem-i kuvvet-i zahire : görünürde herhangi bir maddî güce sahip bulunmayan
adem-i meyl-i saltanat : hükümdarlığa ve sultanlığa meylinin bulunmaması
ahlâk-ı âliye : yüksek, üstün ahlâkî özellikler
ahlâk-ı vahşiyane : ahlâkî yapı açısından son derece vahşi olma
Aleyhissalâtü Vesselâm : Allah’ın salât ve selâmı onun üzerine olsun
Aleyhisselâm : Allah selâmı onun üzerine olsun
binaen : –dayanarak, dolayı
cârî : geçerli, hükmü yürürlükte olan
cereyan-ı umumî : genel akış
cevab-ı red : red cevabı; kabul etmeme
cevher-i insaniyet : insanlık cevheri, insanın içindeki gizli öz
dem : kan
devlet-i cesîme : büyük bir devlet
efkâr : fikirler, düşünceler
ervah : ruhlar
evc-i medeniyet : medeniyetin zirvesi
fıtrat : yaratılış, mizaç
galebe etme : üstün gelme
hakaik : gerçek mahiyetler, asıl ve esaslar
hakaik-i şeriat : şeriat hakikatleri, İlâhî kanunlar
hâmid : sönmüş
hatarlı : tehlikeli
hedmetme : yıkma, ortadan kaldırma
hilkat : yaratılış
hissiyat-ı dakika : ince ve derin hisler
hissiyat-i âliye : yüce hisler
hurdebîn-i akıl : akıl mikroskobu; küçücük şeyleri görebilen akıl
ihmad : ateşin alevini söndürme
ikaz : uyandırma
inkişaf : açığa çıkma, açılma
is’ad etme : yükseltme, yüceltme
izhar : açığa çıkarma, gösterme
kasavet-i vahşiye : vahşî katılık, vahşette katılaşmış
kavanîn-i amîka-i dakika : çok ince ve derin kanunlar
kavanin-i hilkat : yaratılış kanunları kavim
kemâl-i vüsuk : son derece kendinden emin
kesire : çok
lâhm : et
me’lûfe : alışıldık ve yakın olan
meslek : yol, tarz
metin : sağlam, sarsılmaz
mevâki’ : mevkiler, yerler
muarefet : tanıma, yakından bilme
muhakeme : değerlendirme, yargılama
muhalif : aykırı, zıt; karşı taraf
Muhammed-i Hâşimî : Haşimoğulları soyundan gelen Peygamberimiz Hz. Muhammed muvazene
müdakkik : meseleleri çok detaylı olarak ele alan, inceleyen
müesses : kurulu
mürâat : gözetme, yerine getirme
müsademat-ı azîme : büyük çarpışmalar
müstemirre : değişmeden devam eden
nükte : ince ve derin mânâ
rasiha : sağlam, köklü, esaslı
Resul-i Ekrem : Allah’ın en şerefli ve değerli elçisi olan Hz. Muhammed (a.s.m.)
şark ve garb : doğu ve batı
tabâi’ : tabiatlar, mizaçlar, huylar
tahabbüb : sevgi besleme, sevgi duyma
tasallut : hükmetme, musallat olma
tehyic : heyecanlandırma, harekete geçirme
temaşa etme : bakma, seyretme
tesis etme : kurma, yerleştirme
teşebbüs : başvurma, girişme
tevfiksizlik : başarısızlık
ümmiyet : okur-yazar olmama
vakit : zaman
zaman-ı kalil : az zaman
zaman-ı kasîr : kısa zaman
zâviye-i vahşet : vahşet köşesi
ziyade : çok, fazla
İşaret
Kim tevfik isterse, âdetullah ve hilkat ve fıtrat ile âşinalık etmek ve dostluk etmek gerektir. Yoksa, fıtrat tevfiksizlikle bir cevab-ı red verecektir. Cereyan-ı umumî ise, muhalif harekette bulunanları adem-âbâd hiçahiçe atacaktır.
İşte buna binaen temaşa et. Göreceksin ki, hilkatte cârî olan kavanîn-i amîka-i dakika—ki hurdebîn-i akılla görülmez—hakaik-i şeriat ne derecede mürâat ve muarefet ve münasebette bulunmuşlardır ki, o kavanin-i hilkatin muvazenesini muhafaza etmiştir. Evet, şu a’sâr-ı tavîlede şu müsademat-ı azîme içinde hakaikini muhafaza, belki daha ziyade inkişafa getirdiğinden gösterir ki, Resul-i Ekremin (a.s.m.) mesleği, hiçbir vakit mahvolmayan hak üzerine müessestir.
Şu Nükte ve Noktaları bildikten sonra, geniş ve muhakemeli ve müdakkik bir zihinle dinle ki: Muhammed-i Hâşimî Aleyhissalâtü Vesselâm ümmiyeti ve adem-i kuvvet-i zahiresi ve adem-i hâkimiyeti ve adem-i meyl-i saltanatla beraber, gayet hatarlı mevakide kemâl-i vüsuk ile teşebbüs ederek efkâra galebe etmekle, ervaha tahabbüp ve tabayie tasallut, gayet kesire ve müstemirre ve rasiha ve me’lûfe olan âdât ve ahlâk-ı vahşiyaneyi esasıyla hedmederek, onların yerine ahlâk-ı âliyeyi gayet metin bir esas ile, lâhm ve demlerine karışmış gibi tesis etmekle beraber, zâviye-i vahşette hâmid olan bir kavimdeki kasavet-i vahşiyeyi ihmad ve hissiyat-ı dakikayı tehyiç, evet, hissiyat-i âliyeyi ikaz ve cevher-i insaniyetlerini izhar etmekle beraber evc-i medeniyete bir zaman-ı kasîrde is’ad ederek, şark ve garpta oturmuş bir devlet-i cesîmeyi bir zaman-ı kalilde teşkil edip, ateş-i cevval gibi, belki nur-u nevvar gibi veyahut asâ-yı Mûsâ gibi sair devletleri bel’ ve imha derecesine getirdiğinden, basar-ı basireti kör olmayanlara sıdkını ve nübüvvetini ve hakla temessükünü göstermiştir. İşte eğer sen görmezsen, seni insanların defterinden sildirecektir.
Kim tevfik isterse, âdetullah ve hilkat ve fıtrat ile âşinalık etmek ve dostluk etmek gerektir. Yoksa, fıtrat tevfiksizlikle bir cevab-ı red verecektir. Cereyan-ı umumî ise, muhalif harekette bulunanları adem-âbâd hiçahiçe atacaktır.
İşte buna binaen temaşa et. Göreceksin ki, hilkatte cârî olan kavanîn-i amîka-i dakika—ki hurdebîn-i akılla görülmez—hakaik-i şeriat ne derecede mürâat ve muarefet ve münasebette bulunmuşlardır ki, o kavanin-i hilkatin muvazenesini muhafaza etmiştir. Evet, şu a’sâr-ı tavîlede şu müsademat-ı azîme içinde hakaikini muhafaza, belki daha ziyade inkişafa getirdiğinden gösterir ki, Resul-i Ekremin (a.s.m.) mesleği, hiçbir vakit mahvolmayan hak üzerine müessestir.
Şu Nükte ve Noktaları bildikten sonra, geniş ve muhakemeli ve müdakkik bir zihinle dinle ki: Muhammed-i Hâşimî Aleyhissalâtü Vesselâm ümmiyeti ve adem-i kuvvet-i zahiresi ve adem-i hâkimiyeti ve adem-i meyl-i saltanatla beraber, gayet hatarlı mevakide kemâl-i vüsuk ile teşebbüs ederek efkâra galebe etmekle, ervaha tahabbüp ve tabayie tasallut, gayet kesire ve müstemirre ve rasiha ve me’lûfe olan âdât ve ahlâk-ı vahşiyaneyi esasıyla hedmederek, onların yerine ahlâk-ı âliyeyi gayet metin bir esas ile, lâhm ve demlerine karışmış gibi tesis etmekle beraber, zâviye-i vahşette hâmid olan bir kavimdeki kasavet-i vahşiyeyi ihmad ve hissiyat-ı dakikayı tehyiç, evet, hissiyat-i âliyeyi ikaz ve cevher-i insaniyetlerini izhar etmekle beraber evc-i medeniyete bir zaman-ı kasîrde is’ad ederek, şark ve garpta oturmuş bir devlet-i cesîmeyi bir zaman-ı kalilde teşkil edip, ateş-i cevval gibi, belki nur-u nevvar gibi veyahut asâ-yı Mûsâ gibi sair devletleri bel’ ve imha derecesine getirdiğinden, basar-ı basireti kör olmayanlara sıdkını ve nübüvvetini ve hakla temessükünü göstermiştir. İşte eğer sen görmezsen, seni insanların defterinden sildirecektir.
Lügatler :
a’sâr-ı tavîle : uzun asırlar
âdât : âdetler, alışkanlıklar
adem âbâd hiçahiç : hiçlik ve yokluk âlemleri
adem-i hâkimiyet : hâkimlik ve hükümranlığın bulunmaması
adem-i kuvvet-i zahire : görünürde herhangi bir maddî güce sahip bulunmayan
adem-i meyl-i saltanat : hükümdarlığa ve sultanlığa meylinin bulunmaması
ahlâk-ı âliye : yüksek, üstün ahlâkî özellikler
ahlâk-ı vahşiyane : ahlâkî yapı açısından son derece vahşi olma
Aleyhissalâtü Vesselâm : Allah’ın salât ve selâmı onun üzerine olsun
Aleyhisselâm : Allah selâmı onun üzerine olsun
binaen : –dayanarak, dolayı
cârî : geçerli, hükmü yürürlükte olan
cereyan-ı umumî : genel akış
cevab-ı red : red cevabı; kabul etmeme
cevher-i insaniyet : insanlık cevheri, insanın içindeki gizli öz
dem : kan
devlet-i cesîme : büyük bir devlet
efkâr : fikirler, düşünceler
ervah : ruhlar
evc-i medeniyet : medeniyetin zirvesi
fıtrat : yaratılış, mizaç
galebe etme : üstün gelme
hakaik : gerçek mahiyetler, asıl ve esaslar
hakaik-i şeriat : şeriat hakikatleri, İlâhî kanunlar
hâmid : sönmüş
hatarlı : tehlikeli
hedmetme : yıkma, ortadan kaldırma
hilkat : yaratılış
hissiyat-ı dakika : ince ve derin hisler
hissiyat-i âliye : yüce hisler
hurdebîn-i akıl : akıl mikroskobu; küçücük şeyleri görebilen akıl
ihmad : ateşin alevini söndürme
ikaz : uyandırma
inkişaf : açığa çıkma, açılma
is’ad etme : yükseltme, yüceltme
izhar : açığa çıkarma, gösterme
kasavet-i vahşiye : vahşî katılık, vahşette katılaşmış
kavanîn-i amîka-i dakika : çok ince ve derin kanunlar
kavanin-i hilkat : yaratılış kanunları kavim
kemâl-i vüsuk : son derece kendinden emin
kesire : çok
lâhm : et
me’lûfe : alışıldık ve yakın olan
meslek : yol, tarz
metin : sağlam, sarsılmaz
mevâki’ : mevkiler, yerler
muarefet : tanıma, yakından bilme
muhakeme : değerlendirme, yargılama
muhalif : aykırı, zıt; karşı taraf
Muhammed-i Hâşimî : Haşimoğulları soyundan gelen Peygamberimiz Hz. Muhammed muvazene
müdakkik : meseleleri çok detaylı olarak ele alan, inceleyen
müesses : kurulu
mürâat : gözetme, yerine getirme
müsademat-ı azîme : büyük çarpışmalar
müstemirre : değişmeden devam eden
nükte : ince ve derin mânâ
rasiha : sağlam, köklü, esaslı
Resul-i Ekrem : Allah’ın en şerefli ve değerli elçisi olan Hz. Muhammed (a.s.m.)
şark ve garb : doğu ve batı
tabâi’ : tabiatlar, mizaçlar, huylar
tahabbüb : sevgi besleme, sevgi duyma
tasallut : hükmetme, musallat olma
tehyic : heyecanlandırma, harekete geçirme
temaşa etme : bakma, seyretme
tesis etme : kurma, yerleştirme
teşebbüs : başvurma, girişme
tevfiksizlik : başarısızlık
ümmiyet : okur-yazar olmama
vakit : zaman
zaman-ı kalil : az zaman
zaman-ı kasîr : kısa zaman
zâviye-i vahşet : vahşet köşesi
ziyade : çok, fazla
âdât : âdetler, alışkanlıklar
adem âbâd hiçahiç : hiçlik ve yokluk âlemleri
adem-i hâkimiyet : hâkimlik ve hükümranlığın bulunmaması
adem-i kuvvet-i zahire : görünürde herhangi bir maddî güce sahip bulunmayan
adem-i meyl-i saltanat : hükümdarlığa ve sultanlığa meylinin bulunmaması
ahlâk-ı âliye : yüksek, üstün ahlâkî özellikler
ahlâk-ı vahşiyane : ahlâkî yapı açısından son derece vahşi olma
Aleyhissalâtü Vesselâm : Allah’ın salât ve selâmı onun üzerine olsun
Aleyhisselâm : Allah selâmı onun üzerine olsun
binaen : –dayanarak, dolayı
cârî : geçerli, hükmü yürürlükte olan
cereyan-ı umumî : genel akış
cevab-ı red : red cevabı; kabul etmeme
cevher-i insaniyet : insanlık cevheri, insanın içindeki gizli öz
dem : kan
devlet-i cesîme : büyük bir devlet
efkâr : fikirler, düşünceler
ervah : ruhlar
evc-i medeniyet : medeniyetin zirvesi
fıtrat : yaratılış, mizaç
galebe etme : üstün gelme
hakaik : gerçek mahiyetler, asıl ve esaslar
hakaik-i şeriat : şeriat hakikatleri, İlâhî kanunlar
hâmid : sönmüş
hatarlı : tehlikeli
hedmetme : yıkma, ortadan kaldırma
hilkat : yaratılış
hissiyat-ı dakika : ince ve derin hisler
hissiyat-i âliye : yüce hisler
hurdebîn-i akıl : akıl mikroskobu; küçücük şeyleri görebilen akıl
ihmad : ateşin alevini söndürme
ikaz : uyandırma
inkişaf : açığa çıkma, açılma
is’ad etme : yükseltme, yüceltme
izhar : açığa çıkarma, gösterme
kasavet-i vahşiye : vahşî katılık, vahşette katılaşmış
kavanîn-i amîka-i dakika : çok ince ve derin kanunlar
kavanin-i hilkat : yaratılış kanunları kavim
kemâl-i vüsuk : son derece kendinden emin
kesire : çok
lâhm : et
me’lûfe : alışıldık ve yakın olan
meslek : yol, tarz
metin : sağlam, sarsılmaz
mevâki’ : mevkiler, yerler
muarefet : tanıma, yakından bilme
muhakeme : değerlendirme, yargılama
muhalif : aykırı, zıt; karşı taraf
Muhammed-i Hâşimî : Haşimoğulları soyundan gelen Peygamberimiz Hz. Muhammed muvazene
müdakkik : meseleleri çok detaylı olarak ele alan, inceleyen
müesses : kurulu
mürâat : gözetme, yerine getirme
müsademat-ı azîme : büyük çarpışmalar
müstemirre : değişmeden devam eden
nükte : ince ve derin mânâ
rasiha : sağlam, köklü, esaslı
Resul-i Ekrem : Allah’ın en şerefli ve değerli elçisi olan Hz. Muhammed (a.s.m.)
şark ve garb : doğu ve batı
tabâi’ : tabiatlar, mizaçlar, huylar
tahabbüb : sevgi besleme, sevgi duyma
tasallut : hükmetme, musallat olma
tehyic : heyecanlandırma, harekete geçirme
temaşa etme : bakma, seyretme
tesis etme : kurma, yerleştirme
teşebbüs : başvurma, girişme
tevfiksizlik : başarısızlık
ümmiyet : okur-yazar olmama
vakit : zaman
zaman-ı kalil : az zaman
zaman-ı kasîr : kısa zaman
zâviye-i vahşet : vahşet köşesi
ziyade : çok, fazla
