acaib : şaşırtıcı özellikler
anasır : unsurlar, elementler
âyât : âyetler
ba’z : bir kısmı, bir parçası, bazısı
cazibe-i umumiye : genel çekim kanunu
cevahir : cevherler, deniz kabuğu içindeki inciler
cumhur : halk kitlesi
delâlet etme : delil olma, işaret etme
efham : anlayışlar; anlayış şekilleri
ehavat : kardeşler, benzer şeyler
ehl-i tahkik : varlıkların ardındaki hakikatleri delilleriyle araştıran kişiler
emarat : belirtiler, izler
garaib : tuhaf, hayret verici şeyler
imale : bir tarafa meylettirme, yöneltme
imtizac-ı kimyeviye : kimyasal bileşim
irşad-ı cumhur : geniş halk kitlelerine doğru yolun gösterilmesi
isbat-ı adalet : adaletin ispatı
isbat-ı haşir : âhirette diriltilerek Allah’ın huzurunda toplanma hakikatinin ispatı
isbat-ı nübüvvet : peygamberlik kurumunun ispatı
isbat-ı Sani-i Vahid : Cenâb-ı Hakkın varlığının ve birliğinin ispatlanması
isti’nas-ı efkâr : fikirlerin ünsiyet etmesi, alışması
istidlâl : delil getirme, deliller ışığında yeni bir neticeye ulaşma
istitradî : asli mevzudan olmayıp sırası gelmişken bir konuyu dile getirme
ittizah-ı delil : delillerin açık bir şekilde ortaya konulması
izhar etme : açığa çıkarma, gösterme
karain : karineler, ip uçları
karine : delil, ipucu
kelimetullah : Allah’ın sözü; Allah’ın kelâm sıfatından gelen Kur’ân-ı Kerim
keyfiyet-i teşekkül : meydana gelme özelliği
Kitâb-ı Mübîn : herşeyi açıkça beyan eden kitap, Kur’ân-ı Kerim
küre-i arz : yeryüzü, dünya
mâ fiz-zamir : bir şeyin içinde gizli olan hakikatler
maksad-ı aslî/maksud-u aslî : asıl maksat, esas kastedilen hedef
mânâ-yı zahirî : görünürdeki mânâ, dış anlam
mu’tekadât-ı hissiye : hislerle ilgili olan, hisse dayalı inançlar
mukarrer : kesin hatlarıyla ortaya konulmuş
murad : irade edilen, varılmak istenen hedef
müddeâ : iddia edilen şey
müfessir : açıklayan, yorumlayan
münhasır : (bir şeyle) sınırlı; sadece bir şeye ait kılma
nasb : koyma, yerleştirme
Nezzam-ı hakikî : bütün varlıkları eşsiz nizam ve intizam içinde yaratan Allah nizam
nizam-ı bedî : eşsiz güzellikte olan düzen, nizam
nusûs : naslar, Kur’ân-ı Kerim ve hadisin açık hükümleri
sadef : inci kabuğu
Sâni-i Zülcelâl : sonsuz yücelik ve haşmet sahibi olan ve herşeyi san’atla yaratan Allah
Şâri’ : kanun koyucu; kullarına yapmaları ve yapmamaları gerekli davranışlarla ilgili kanun ve kurallar koyan Allah
şemsin istikrarıyla beraber sûriye olan hareketi : güneşin sabit olduğu halde, hareket ediyor gibi görünmesi
taallûk etme : bağlantılı olma, ait olma
telâfîf : iç içe, lif lif olan yapı, katmanlar
tenbih : ikaz, uyarı
tezahür etme : ortaya çıkma, görünme
vehim : varsayım, şüphe, kuruntu
yevmiye ve seneviye : günlük ve yıllık
zahir : açık
zevahir : dışta zahirde olanlar, dış mânâlar
zikr-i ekvan : bütün âlemdeki varlıkların Allah’ı zikretmesi
a’sar : eserler
Arabiyyü’l-ibare : Arapça ibare, metin
ayn-ı sıdk : tamamen doğru, doğruluğun ta kendisi
cemî : bütün
cezahümüllahu hayren : “Allah onları en hayırlı şekilde ödüllendirsin” mânâsında bir dua
efkâr : fikirler, düşünceler
elif : Arap alfabesinin ilk harfi
gamız : anlaşılmaz, kapalı
hafî : gizli, örtülü
havarık-ı zahire : gözle görülen, dışa yansıyan harikalar
i’câz : mu’cize oluş, muhatapları olağanüstü şekilde acze düşürme
imâle : meylettirme, benzetme yoluyla akla yaklaştırma
insaf : merhamet ve adalet dairesinde, hakkı kabule dayalı ılımlı davranış
inzal olunan : indirilen
irşad : doğru yolu gösterme
kabilesinden : bir konunun sınırları içinde yer alması yönünden; türünden
kaide-i istidlâl : bir konu hakkında ispat için uyulması gerekli delil sunma kaidesi; çıkarımda bulunma kaidesi
kinâî : maksadı, kapalı bir şekilde ve dolaylı olarak anlatan söz biçimi (kinaye)
lâfız : ifade, söz, kelime
marifet-i Sâni : herşeyi san’atlı bir şekilde yaratan Allah’ı tanıma ve bilme
mârufe : bilinen, belli; meşhur
medar-ı sıdk ve kizb : doğru ve yalan alanı
meslek : yol, ekol, tarz
meşhun : dolu, doldurulmuş
meşhure : meşhur, herkes tarafından bilinen
mezheb : gidilen yol
mezheb-i bâtıl : hak olmayan mezhep
mu’cizat-ı mahsusa : Peygamber Efendimizin (a.s.m.) hergangi bir şeyle ilgili gösterdiği mu'cizeler, kendisine mahsus mu’cizeler
münafi : zıt
müstağnî : çok uzak ve arınmış
müstetbeü’t-terâkip : işaret, telmih, remiz gibi asıl sözün etrafında bulunan birbirine bağlı ikinci derecedeki mânâlar; çağrışımlar
nazar : bakış, dikkat, göz
neam : evet
nefs-i hak : hak ve hakikatin bizzat kendisi nev’
nokta-i itiraz : itiraz noktası
nurefşan : nur saçan
Sâni : herşeyi mükemmel ve san’atlı bir şekilde yaratan Allah
siyer : Peygamberimizin (a.s.m.) hayatını konu alan ilim dalı
tağlit : yanıltmak
tedlis : aldatmak
ulema-yı kiram : önde gelen büyük alimler
zahir : açık, âşikar
zevahir : sözlerin zahirî açıdan ifade ettikleri mânâlar