adem : hiçlik, yokluk
bâtıl : hakka, doğruya ters olan, gerçek olmayan
beşer : insanlık
cüz’î ihtiyar : cüz’î irade, insana ait sınırlı seçme ve dileme özgürlüğü (bk. c-z-e; ḫ-y-r)
âlâ : en üstün (bk. a-l-v)
Aleyhissalâtü Vesselâm : Allah’ın salât ve selâmı onun üzerine olsun (bk. ṣ-l-v; s-l-m)
beşer : insanlık
burhan : güçlü delil, kanıt (bk. d-l-l)
cerh etme : yaralama, parçalama
efdal : en faziletli, en üstün (bk. f-ḍ-l)
ehl-i hak ve hakikat : doğru ve gerçeği benimseyip, o yolda yürüyenler (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
ehl-i hak : hakkı kabul edip doğru yolu takip eden kimseler (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
ehl-i İslâmiyet : İslâma tâbi olan, Müslümanlar (bk. s-l-m)
ekseriyet : çoğunluk (bk. k-s-r)
emanet-i kübrâ : en büyük emanet, halifelik; başka varlıkların yüklenmekten çekindiği ve insanın yüklendiği İlâhî yükümlülük, halifelik makamındaki kulluk vazifesi (bk. e-m-n; k-b-r)
enva-i kâinat : kâinatın nev’ileri (türleri, sınıfları) (bk. k-v-n)
eşref : en şerefli, en üstün
farz-ı muhal : olmayacak birşeyi olacakmış gibi düşünme, varsayım
galebe : üstün gelme
hadsiz : sayısız, sınırsız
hakikat : asıl, gerçek (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
Hakîm-i Zülcelâl : herşeyi hikmetle, belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratan, sonsuz haşmet ve görkem sahibi olan Allah (bk. ḥ-k-m; c-l-l)
halife-i rû-yi zemin : yeryüzünde Allah’ın emirlerini yerine getirip Onun namına tasarrufta bulunma ve varlıklar üzerinde Onun adına egemen olma özelliği (bk. ḫ-l-f)
halk etme : yaratma (bk. ḫ-l-ḳ)
hikmet-i ezeliye : Allah’ın ezelî hikmeti, herşeyi yerli yerinde ve bir gaye ve faydaya yönelik yapması (bk. ḥ-k-m; e-z-l)
hikmet-i intizam : kâinatta var olan düzenin bir gaye ve faydaya yönelik olarak, mânâlı ve tam yerli yerinde olması (bk. n-ẓ-m)
istikrâ-i tâmme : cüz’î (bireysel) olaylardan hareket ederek küllî (sınıf, tür gibi bir konuda genel) bir hükme varma (bk. d-l-l)
kâinat : evren (bk. k-v-n)
kasem : yemin
küfür : Allah’ın varlığına inanmama, inkâr etme (bk. k-f-r)
küllî : büyük, genel (tür olarak veya türleri etkileyecek şekilde) (bk. k-l-l)
lisân : dil
makam : konum
meşiet-i İlâhiye : Allah’ın dilemesi, iradesi (bk. e-l-h)
mu’cizat : mu’cizeler; Allah tarafından verilip, yalnız peygamberlerin gösterebilecekleri harika işler (bk. a-c-z)
muhalefet etme : karşıt olma, aykırı davranma (bk. ḫ-l-f)
muhalif : aykırı, zıt (bk. ḫ-l-f)
mükerrem : şerefli; ikram ve lûtfa mazhar olan (bk. k-r-m)
müşerref : şerefli, şereflenmiş
mütemerridâne : inatla, inatçı bir şekilde
nev-i beşer : insanlık
nihayet : son derece; son
nizam : düzen, sistem (bk. n-ẓ-m)
nizam-ı ekmel : kusursuz, mükemmel düzen, sistem (bk. n-ẓ-m; k-m-l)
sair : diğer, başka
Sâni-i Zülcemâl : herşeyi san’atla yaratan, sonsuz güzellik sahibi Allah (bk. ṣ-n-a; ẕü; c-l-l)
semâvât : gökler (bk. s-m-v)
seyyarat : gezegenler
şehadet : şahidlik, tanıklık (bk. ş-h-d)
şekâvet : eşkiyâlık, kötü yolda olma
şer : kötülük
tahribat : tahripler, yıkıp bozmalar
tâife : topluluk, grup
temerrüd etme : inat etme, ayak direme
zakkum : Cehennemde bulunan ağaç
zâlimane : zâlim bir şekilde (bk. ẓ-l-m)
zerre : atom
âhiret : öteki dünya, öldükten sonraki ebedî hayat
alâkadar : alâkalı, ilgili
bedahetle : açık bir şekilde
beşer : insanlık
beşeriyet : insanlık
bilbedahe : açıkça
burhan : güçlü delil, kanıt (bk. d-l-l)
cihet : yön
derece-i sukut : düşme derecesi, seviyesi
edna : pek aşağı, en bayağı, çok alçak
elhasıl : kısaca, özetle
envâ-ı kâinat : kâinatın nevi’leri, türleri (bk. k-v-n)
esfel-i safilîn : aşağıların en aşağısı
farz-ı muhal : olmayacak birşeyi olacakmış gibi düşünme, varsayım
fazilet : üstün değer ve kıymet (bk. f-ḍ-l)
fıtrat : mizaç, karakter, yaratılış; yaratılışta var olan temel özellikler (bk. f-ṭ-r)
galebe etme : üstün gelme
galib-i mutlak : mutlak galip; her yönden üstün gelme (bk. ṭ-l-ḳ)
hak : doğru, gerçek (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
hakaik-i imaniye : iman hakikatleri; inançla ilgili gerçekler (bk. ḥ-ḳ-ḳ; e-m-n)
hakaik-i İslâmiye : İslâmın hakikatleri, gerçekleri (bk. ḥ-ḳ-ḳ; s-l-m)
hakikat : asıl, gerçek (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
Hâlık : herşeyi yaratan Allah (bk. ḫ-l-ḳ)
hayat-ı bakiye : devamlı ve kalıcı âhiret hayatı (bk. ḥ-y-y; b-ḳ-y)
iki harb-i umumî : Birinci ve İkinci Dünya Savaşları
istidâdât-ı kemâliye : mükemmel yetenekler (bk. a-d-d; k-m-l)
istikbal : gelecek zaman
istilzam etme : gerektirme
kâinat : evren (bk. k-v-n)
kat’î : kesin
kıyamet : dünyanın sonu, varlığın bozulup dağılması
küllî : büyük ve kapsamlı (bk. k-l-l)
mahlûk : varlık, yaratık (bk. ḫ-l-ḳ)
mezkûr : anılan, sözü geçen
mutlak : kayıtsız şartsız, kesin (bk. ṭ-l-ḳ)
muzır : zararlı
mükerrem : şerefli; ikram ve lûtfa mazhar olmuş olan (bk. k-r-m)
müntehap : seçilmiş, seçkin
müsâvi : eşit, denk
nazarında : gözünde, bakışında (bk. n-ẓ-r)
nev-i beşer : insanlık
nevi : tür
niyaz : dua, yakarış
Rahmân-ı Rahîm : sonsuz rahmet, şefkat ve merhameti herşeyi kuşatan ve her bir varlığa hususî şefkat ve merhameti olan Allah (bk. r-ḥ-m)
rahmet : merhamet, ihsan, acıma, esirgeme (bk. r-ḥ-m)
ru-yi zemin : yeryüzü
sair : diğer, başka
sırr-ı hikmet-i ezeliye : Allah’ın herşeyi bir gaye ve faydaya yönelik olarak yapmasındaki sır (bk. ḥ-k-m; e-z-l)
sulh-u umumi : genel barış, dünya barışı (bk. ṣ-l-ḥ)
takarrur etme : gerçekleşme, karar kılma
temin etme : sağlama (bk. e-m-n)
terakkiyat : ilerlemeler, gelişmeler; teknolojide ve medeniyette meydana gelen gelişmeler
vaziyet : durum, hâl
vücut : varlık, var olma (bk. v-c-d)
zakkum şerleri : zakkuma benzeyen şerler, kötülükler (zakkum, tadı çok acı olan bir Cehennem ağacıdır.)
zâlimâne : zâlim bir şekilde, zâlimce (bk. ẓ-l-m)
zarurî : zorunlu, gerekli
zemin : yer, dünya
zîr ü zeber etmek : alt üst etmek
cüz’î : az, küçük; ferdî, bireysel (bk. c-z-e)
ef’âl : fiiler, işler (bk. f-a-l)
ef’âl-i İlâhiye : kâinattaki varlıkları ortaya çıkaran İlâhî fiiller
ekrem : en şerefli, en üstün (bk. k-r-m)
esbab : sebepler (bk. s-b-b)
eşref : en şerefli, en üstün
hadsiz : sınırsız
hakikat : asıl, gerçek (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
hakikî : asıl, gerçek (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
Hâlık-ı Zülcelâl : sonsuz büyüklük, haşmet sahibi olan ve herşeyi yaratan Allah (bk. ḫ-l-ḳ; ẕü; c-l-l)
halk etme : yaratma (bk. ḫ-l-ḳ)
hikmet : gaye, fayda, san’at; bir gaye ve faydaya yönelik olarak, tam yerli yerinde olma (bk. ḥ-k-m)
hilkat : yaratılış (bk. ḫ-l-ḳ)
hilkat-i kâinat : kâinatın yaratılışı (bk. ḫ-l-ḳ; k-v-n)
hüsün : güzellik (bk. ḥ-s-n)
icadat-ı Rabbaniye : herşeyin Rabbi olan Allah’ın, yarattığı varlıklar (bk. v-c-d; r-b-b)
illet : esas sebep
inkılâp etme : büyük değişim, dönüşüm
istikra-i tâmme : bütün cüz’î olaylardan hareket ederek küllî bir hükme varma; tümevarım; endüksiyon; burada bütün ilimlerin hep birlikte aynı sonuca parmak basmaları kastediliyor (bk. d-l-l)
kâinat : evren (bk. k-v-n)
kubh : çirkinlik
küfriyat : inkâr ve inançsızlığa sebep olan sözler ve işler (bk. k-f-r)
küllî : büyük, genel; sınıfsal (bk. k-l-l)
mabeyn : iki şeyin arası
mahlûk : yaratık, varlık (bk. ḫ-l-ḳ)
mahlûkat : yaratılmış varlıklar (bk. ḫ-l-ḳ)
maksat : amaç, gaye (bk. ḳ-ṣ-d)
maksud : istenen, hedeflenen (bk. ḳ-ṣ-d)
maksud-u hakikî : gerçek maksat, asıl gaye (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
mazhar olma : erişme, nail olma (bk. ẓ-h-r)
mikyas : ölçek (bk. ḳ-y-s)
mizan : ölçü, denge (bk. v-z-n)
muhît : ihatalı, herşeyi kuşatan
muntazam : düzenli, intizamlı (bk. n-ẓ-m)
musallat etme : bir kişinin başına verme, sataştırma
mükerrem : şerefli; ikram ve lûtfa mazhar olan (bk. k-r-m)
mülevves : kirli, bulaşık
müsabaka : yarışma, imtihana tâbi tutulma
netice-i hilkat : yaratılışın neticesi, sonucu (bk. ḫ-l-ḳ)
san’at-ı İlâhiye : İlâhî san’at; Cenâb-ı Hakkın varlıklarda sergilediği eşsiz san’atlar
şer : kötülük
tahkikat : araştırmalar, ayrıntılı incelemeler (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
tebeî : başka birşeye tâbi olan, ikinci derecede olan, dolaylı
tecrübe-i umumî : genele ait tecrübe, umumî deneyler ve incelemeler
tekemmül : mükemmelleşme, gelişme, ilerleme (bk. k-m-l)
terakkiyat : ilerlemeler, gelişmeler
teselsül etme : zincirleme devam etme, ard arda gelme
vâhid-i kıyasî : ölçü birimi (bk. v-ḥ-d)
vesile : vasıta, araç
zahirî : gözle görülebilen, görünürde olan (bk. ẓ-h-r)
zemin yüzü : yeryüzü, dünya
zulmî : zulümle bağlantılı, zulme ait (bk. ẓ-l-m)