âdi : basit, sıradan
âli : yüce, yüksek (bk. a-l-v)
altı cihet : altı yön; üst, alt, sağ, sol, ön, arka yönleri
anâsır-ı erbaa : dört temel unsur
bizzarure : ister istemez, zorunlu olarak
burhan : güçlü delil, kanıt
burhan-ı münevver : nurlanmış güçlü delil (bk. n-v-r)
burhan-ı nâtık : konuşan delil
adem-i kemâl : mükemmelliğin bulunmaması (bk. k-m-l)
akide-i tevhid : tevhid inancı; herşeyin bir olan Allah’a ait olduğuna inanma (bk. v-ḥ-d)
akide-i velediyet : Hıristiyanlık ve Musevîlikte bulunan ve hâşâ Hz. İsâ (a.s.) ile Hz. Üzeyr’in (a.s.) Allah’ın oğlu olduğunu kabul eden bâtıl inanç
aziz : Hıristiyan din adamı
baîd : uzak
bina etme : üzerine kurma, inşâ etme
cây-ı dikkat : dikkat çekici, ilginç
cazibe : çekim gücü
câzibe-i umumiye : genel çekim gücü
cebri nefy : “insan iradesizdir. Yaptığı işlerde mecburdur. Kendi seçme gücü yoktur” şeklindeki iddiayı reddetme; iradesizliği reddetme
cemaat : topluluk (bk. c-m-a)
cüz’î : sınırlı (bk. c-z-e)
cüz-ü lâyetecezzâ : atom; varlıkların bölünemez en küçük yapı taşı (bk. c-z-e)
derece-i kemâl : en yüksek mükemmellik derecesi (bk. k-m-l)
esbab : sebepler
eser-i akıl : akıl eseri, akıl yoluyla yapılmış eser
evliya : Allah’ın sevgili kulları, velîler (bk. v-l-y)
fikr-i ruhbaniyet : Hıristiyanlık dininde Allah ile kullar arasında vasıta olarak ruhbanların bulunması gerektiğine dair düşünce (bk. f-k-r)
gülnar : narçiçeği
haşiye : dipnot, açıklayıcı not
hüceyrat şehri : küçük hücreciklerden meydana gelen şehir
ihtiyar : irade; dileme, seçme gücü (bk. ḫ-y-r)
ihtiyarî : isteğe bağlı, iradeyle yapılan (bk. ḫ-y-r)
intizam : düzenlilik (bk. n-ẓ-m)
istihale etme : bir hâlden başka hâle geçme
kâinat : evren, yaratılan herşey
kamet : boy, endam
karîb : yakın (bk. ḳ-r-b)
mâden-i nur : nur madeni, kaynağı (bk. n-v-r)
mahiyet : bir varlığın temel özelliği
mâkes-i tecellî : yansıma yeri (bk. c-l-y)
mânâ-yı harfi : harf mânâsı; birşeyin kendisini değil de san’atkârını, ustasını, sahibini bildirip tanıtan mânâsı (bk. a-n-y)
mânâ-yı ismî : birşeyin bizzat kendisine bakan ve kendisini tanıtan mânâsı (bk. a-n-y; s-m-v)
menba-ı feyiz : feyiz kaynağı
meşher-i san’at : san’at eserlerinin sergilendiği yer (bk. ṣ-n-a)
müessir : eseri var eden, yaratan
Müessir-i Hakikî : eseri var eden gerçek özne, Allah (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
Nakşibendî : Buharalı Muhammed Bahaüddin Nakşibendi Hazretleri tarafından kurulan tarikatın adı (bk. bilgiler – Nakşibendîlik)
nazarıyla : gözüyle, bakışıyla (bk. n-ẓ-r)
neşretme : yayma
nispetinde : oranında
rabıta : bağ; tasavvuf yolunda mürîdin dünyaya ait bütün alâkalarını ve ona ait herşeyi kalbinden çıkardıktan sonra gözlerini kapatıp şeyhinin görüntüsünü gözünün önüne getirerek kalbini ona bağlaması
semere-i vahiy : vahyin neticesi, meyvesi (bk. v-ḥ-y)
tahrif : değiştirme, bozma
tavassut : vasıta olma, aracılık etme
vasıta : araç
vazife-i teslim ve tefviz : kendini Allah’a teslim etme ve herşeyini Ona havale etme görevi (bk. s-l-m)
vesait : aracı, araçlar
ziya : ışık
gayetü'l-gàyât : gayelerin gayesi; nihaî gaye, en önemli ve büyük gaye, asıl maksat
aculiyet : acelecilik, sabırsızlık
bâtın : iç
câzibedar : çekici
dane : tohum
ene : ben, benlik duygusu
faaliyet : hareketlilik, sürekli belli işler yapma (bk. f-a-l)
fenâ fillâh makamı : Allah’ın varlığında tamamen yok olma makamı, Onun varlığına dalıp kendinden tamamen vazgeçme makamı (bk. f-n-y)
fıtrat : yaratılış (bk. f-ṭ-r)
gaflet basma : dalgınlık ve dikkatsizlik içinde kendini kaybetme (bk. ğ-f-l)
gayetteki kemâl : hedefteki mükemmellik (bk. k-m-l)
gayr-ı mütenahî : sonu olmayan, nihayetsiz
hakikî : asıl, gerçek (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
harîs : çok hırslı, açgözlü
istihale : bir hâlden başka hâle geçme, biçim değiştirme
kalbin zahiri : kalbin dışı; kalpteki dünyevî güzelliklere ve nimetlere düşkün olan hisler (bk. ẓ-h-r)
kanun-u tekâmül : ilerleme, mükemmelleşme kanunu (bk. ḳ-n-n; k-m-l)
kibir : büyüklenme (bk. k-b-r)
kuvve : potansiyel; varlığı, gücü ortaya çıkmamış olan
kuvveden fiile geçme : potansiyel halde olan birşeyin fiilen meydana gelmesi, ortaya çıkması
külfet : yük, ağırlık
lâ müdrike : bilinçsiz, sınırsız
lâkayt : duyarsız, ilgisiz
levazımat : birşeyle gerekli ve bağlantılı olan özellikler
mahviyet : kendini hiçe sayma, benlik davasından vazgeçme
makamat : makamlar; mânevî âlemlerde bulunan dereceler
mârifet : Allah’ı bilme ve tanıma (bk. a-r-f)
mâye : maya
muhabbet : sevgi (bk. ḥ-b-b)
muvaffak olma : başarma, başarı kazanma
müheyya etme : hazırlama
mürettep : düzenlenmiş, sıralanmış; belli bir düzen ve sistemle konulmuş
mütenevvi : çeşit çeşit
mütesallib : taşlaşmış, katılaşmış olan
müteşahhıs : belli bir kişilik ve konum kazanmış olan
nefs-i emmâre : insanı daima kötülüğe, yasak zevk ve isteklere sevk eden duygu (bk. n-f-s)
nefs-i faaliyet : faaliyetin kendisi (bk. f-a-l)
nisbeten : göre, kıyaslayarak, oranla (bk. n-s-b)
nispeten : kıyasla, oranla
nüve : çekirdek
sa’y : çalışma, emek harcama
sair : başka
sebeb-i haybet : hayal kırıklığı sebebi
sevk etme : yönlendirme
seyr-i fıtrî : Allah’ın kâinata yerleştirdiği doğal seyir, gidişat (bk. f-ṭ-r)
sülûk : mânevî derecelerde ilerleyerek devam etme; bir tasavvuf şeyhinin mânevî rehberliğinde mânevî yolculuğa çıkma ve bu yolda mesafe kat etme
şedit : çok şiddetli
tahrif etme : değiştirme, bozma
tatbik-i hareket : bir sisteme ve kurala göre hareket etme veya uygulamada bulunma
tazammun etme : içerme, içine alma
tegayyür-ü âlem : dünyanın değişmesi, başkalaşması
tertib : düzen, sistem
tertib-i câli : yapay tertip, düzen
teselsül : zincir; birbirine bağlı, birbiri ile ilgili şeylerin oluşturduğu dizi, sıra, silsile
tevazu : alçak gönüllülük, mütevazı olma
tezayüd etme : ziyadeleşme, artma
ye's : ümitsizlik
zira : çünkü
zîşuur : akıl ve şuur sahibi (bk. ş-a-r)
hakikî : asıl, gerçek (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
havas : duyular, hisler
ibadet-i kâmile : tam ve mükemmel ibadet (bk. a-b-d; k-m-l)
ibadetullah : Allah’a ibadet etme, Ona kullukta bulunma; emirlerini yerine getirip, yasaklarından kaçınma (bk. a-b-d)
icad : yeni birşey var etme, yaratma (bk. v-c-d)
irade : dileme, istek, tercih (bk. r-v-d)
istintak : konuşturma
istişhad : şahit gösterme, şahit tutma, delil olarak gösterme (bk. ş-h-d)
ittikan : sağlamlılık, pürüzsüzlük ve güzellik
ittikan-ı kemâl-i san'at : san’atın mükemmel sağlamlılığı (bk. k-m-l; ṣ-n-a)
lâtife : duygu, his (bk. l-ṭ-f)
lâtife-i Rabbaniye : İlâhî hakikatleri hisseden ve mânevî zevkleri alan his, duygu (bk. l-ṭ-f; r-b-b)
mârifetullah : Allah’ı bilme ve tanıma (bk. a-r-f)
muhabbetullah : Allah sevgisi; Cenâb-ı Hakka duyulan sevgi (bk. ḥ-b-b)
muhtelif : birbirini tutmayan, birbirinden farklı (bk. ḫ-l-f)
muknî : ikna edici; doyurucu
mûnis : canayakın, sevimli
mücehhez : cihazlanmış, donanmış
müşahedetullah : varlıklar üzerinde Allah'ın isim ve sıfatlarının yansımalarını gözlemleme (bk. ş-h-d)
nihayet : son
nokta-i istinad : dayanak noktası (bk. s-n-d)
nur-u hidayet : doğru ve hak yolu gösteren nur, ışık (bk. n-v-r; h-d-y)
saadet-i dareyn : dünya ve âhiret mutluluğu
sadâ-yı semâvî : semâvî ses; yüce ve mukaddes kaynaktan gelen ses (bk. s-m-v)
samimî : içten
sevk etme : gönderme, yöneltme
sikke-i i'câz : mu’cizelik damgası, işareti (bk. a-c-z)
sine : göğüs
şeriat : Allah tarafından bildirilen hükümlerin hepsi; İslâmiyet (bk. ş-r-a)
şuur-u küllî : herşeyi anlayabilecek ve kavrayabilecek seviyede çok kapsamlı ve geniş şuur (bk. ş-a-r; k-l-l)
takvâ : güçlü ve mükemmel kulluk (bk. v-ḳ-y)
tazammun etme : içerme, içine alma
tehzip : düzeltme, ıslâh ve terbiye etme
tenmiye : büyütme, geliştirme
tevhid : Allah’ı bir olarak bilme ve ilân etme (bk. v-ḥ-d)
ulvî : yüce, büyük (bk. a-l-v)
vahy-i mahz : tamamıyla Allah’ın vahyi olan, hâlis ve katıksız vahiy (bk. v-ḥ-y
vasıta : araç
vehim : kuruntu, varsayım
vicdan : kalbe ait hislerin mazharı ve aynası
zikir : anma kelimesi veya cümlesi; Cenâb-ı Hakkı anmak için söylenen söz