akaid : akideler, inançlar; İslâmın imanla ilgili meseleleri ve hüküm-leri
akaid-i imaniye : imanî meseleler; inançla ilgili konular (bk. e-m-n)
bakiye : geriye kalan, sonrası
beyanat : açıklamalar (bk. b-y-n)
bîtaraf : tarafsız
bîtarafane : tarafsız bir şekilde
cerbeze : hakkı bâtıl, bâtılı hak gös-terecek derecedeki aldatıcı zekâ
cihet : yön
cinayetkâr : cinayet işleyen, kural ve kanunları hiçe sayarak hareket eden
divan : klasik Türk edebiyatı şairleri-nin şiirlerinin toplandığı kitap
efkâr : fikirler (bk. f-k-r)
feryad-ı matem : matem hâlinde derin üzüntülerin bağırıp çağırarak dile getirilmesi
hakikat : gerçek (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
haybet : kaybetme, mahrumiyet, umduğunu bulamama
hüsn-ü zan : başkaları hakkında güzel düşünce (bk. ḥ-s-n)
idhal etme : dahil etme, içine alma
iltizam : gerekli görme, taraftar ol-ma, sarılma
imtisal : emre uyma, yerine getirme (bk. m-s̱-l)
insaf : merhamet ve adalet dairesin-de hareket
isal etme : eriştirme, ulaştırma
istihdam etme : çalıştırma, kullan-ma
istinad etme : dayanma (bk. s-n-d)
iz’an : anlayış, kavrayış, ferâset
maksud : istenen, kastedilen, he-deflenen (bk. ḳ-ṣ-d)
maraz : hastalık
mazhar olma : ayna olma; belli bir özelliği üzerinde taşıma (bk. ẓ-h-r)
mesail-i diniye : dinî meseleler, ko-nular
muhakeme : akıl yürütüp doğru bir netice elde edebilme, tartma, de-ğerlendirme (bk. ḥ-k-m)
musırr-ı muhteris : hırslı bir şekilde ısrar eden; ihtiraslı ve hırslı bir şe-kilde ısrarla isteyen
musibet : belâ, dert, felâket
muvakkat : geçici
mücazat etme : cezalandırma, birşeyin karşılığını verme
mühtedî : sonradan hidâyete eren, doğru ve hak yolu kabul eden (bk. h-d-y)
müspet : olumlu, artı değeri olan
müstağnî-i muhteriz : gözütok davranıp istemekten çekinen; başkalarından yardım istemekten sakınıp çekinen (bk. ğ-n-y)
müşevvik : teşvik eden
nefsânî : nefsin hoşuna gider şekil-de (bk. n-f-s)
nevm : uyku
nuranî : aydın, nur ve ışık saçan (bk. n-v-r)
nümune : örnek, misâl
rendeçleme : parlatma
sanem : put
şenaat : kötülük, alçaklık
şeyn : çirkin, kötü, fena
tahrip etme : yıkıp bozma, yok et-me
tasdik : doğrulama, kabul etme (bk. ṣ-d-ḳ)
temâşâ etme : bakma, seyretme, gözlem yapma
tenkit : eleştiri
tenmiye ve takviye etme : geliştir-me ve güçlendirme
teslim : itirazsız kabul etme, benim-seme
timsal : görüntü, yansıma (bk. m-s̱-l)
zaman-ı tereddüt ve evham : in-sanların şüpheye düştüğü ve ku-runtulara kapıldığı dönem
ziyade : fazla
aculiyet : acelecilik, sabırsızlık
bâtın : iç
câzibedar : çekici
dane : tohum
ene : ben, benlik duygusu
faaliyet : hareketlilik, sürekli belli işler yapma (bk. f-a-l)
fenâ fillâh makamı : Allah’ın varlığında tamamen yok olma makamı, Onun varlığına dalıp kendinden tamamen vazgeçme makamı (bk. f-n-y)
fıtrat : yaratılış (bk. f-ṭ-r)
gaflet basma : dalgınlık ve dikkatsizlik içinde kendini kaybetme (bk. ğ-f-l)
gayetteki kemâl : hedefteki mükemmellik (bk. k-m-l)
gayr-ı mütenahî : sonu olmayan, nihayetsiz
hakikî : asıl, gerçek (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
harîs : çok hırslı, açgözlü
istihale : bir hâlden başka hâle geçme, biçim değiştirme
kalbin zahiri : kalbin dışı; kalpteki dünyevî güzelliklere ve nimetlere düşkün olan hisler (bk. ẓ-h-r)
kanun-u tekâmül : ilerleme, mükemmelleşme kanunu (bk. ḳ-n-n; k-m-l)
kibir : büyüklenme (bk. k-b-r)
kuvve : potansiyel; varlığı, gücü ortaya çıkmamış olan
kuvveden fiile geçme : potansiyel halde olan birşeyin fiilen meydana gelmesi, ortaya çıkması
külfet : yük, ağırlık
lâ müdrike : bilinçsiz, sınırsız
lâkayt : duyarsız, ilgisiz
levazımat : birşeyle gerekli ve bağlantılı olan özellikler
mahviyet : kendini hiçe sayma, benlik davasından vazgeçme
makamat : makamlar; mânevî âlemlerde bulunan dereceler
mârifet : Allah’ı bilme ve tanıma (bk. a-r-f)
mâye : maya
muhabbet : sevgi (bk. ḥ-b-b)
muvaffak olma : başarma, başarı kazanma
müheyya etme : hazırlama
mürettep : düzenlenmiş, sıralanmış; belli bir düzen ve sistemle konulmuş
mütenevvi : çeşit çeşit
mütesallib : taşlaşmış, katılaşmış olan
müteşahhıs : belli bir kişilik ve konum kazanmış olan
nefs-i emmâre : insanı daima kötülüğe, yasak zevk ve isteklere sevk eden duygu (bk. n-f-s)
nefs-i faaliyet : faaliyetin kendisi (bk. f-a-l)
nisbeten : göre, kıyaslayarak, oranla (bk. n-s-b)
nispeten : kıyasla, oranla
nüve : çekirdek
sa’y : çalışma, emek harcama
sair : başka
sebeb-i haybet : hayal kırıklığı sebebi
sevk etme : yönlendirme
seyr-i fıtrî : Allah’ın kâinata yerleştirdiği doğal seyir, gidişat (bk. f-ṭ-r)
sülûk : mânevî derecelerde ilerleyerek devam etme; bir tasavvuf şeyhinin mânevî rehberliğinde mânevî yolculuğa çıkma ve bu yolda mesafe kat etme
şedit : çok şiddetli
tahrif etme : değiştirme, bozma
tatbik-i hareket : bir sisteme ve kurala göre hareket etme veya uygulamada bulunma
tazammun etme : içerme, içine alma
tegayyür-ü âlem : dünyanın değişmesi, başkalaşması
tertib : düzen, sistem
tertib-i câli : yapay tertip, düzen
teselsül : zincir; birbirine bağlı, birbiri ile ilgili şeylerin oluşturduğu dizi, sıra, silsile
tevazu : alçak gönüllülük, mütevazı olma
tezayüd etme : ziyadeleşme, artma
ye's : ümitsizlik
zira : çünkü
zîşuur : akıl ve şuur sahibi (bk. ş-a-r)
canavarvarî : canavar gibi
cevaz verme : izin verme, müsaade etme (bk. c-v-z)
derece-i şenaat : kötülük ve fenalık derecesi, seviyesi
gıybet : başkalarının arkasından hoşlanmayacağı şekilde konuşma, onları arkadan çekiştirme (bk. ğ-y-b)
hakikat-bin : gerçeği gören (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
hakperest : her zaman hakka taraftar olan, hakka tapan (bk. ḥ-ḳ-ḳ)
hayat-ı içtimaiye : toplum hayatı (bk. ḥ-y-y; c-m-a)
hemze : Arap alfabesinin birinci harfi olan elifin harekeli şekli (Buradaki cümle içinde soru edatı olarak gelmiştir.)
iftiras : avlayıp parçalama
insaniyet : insanlık
karâbet-i rahmiye : soy yakınlığı, akrabalık (bk. ḳ-r-b)
mânen : mânevî olarak (bk. a-n-y)
matrud : kovulmuş ve saf dışı bırakılmış
merdut : reddolunmuş
muhabbet : sevgi (bk. ḥ-b-b)
müstakim : doğru yolda olan (bk. ḳ-v-m)
nazarında : gözünde, bakışında (bk. n-ẓ-r)
rıza gösterme : râzı olma, uygun görme
rikkat-i cinsiye : insanın kendi cinsinden olana acıması
selim : sağlam, sağlıklı (bk. s-l-m)
şeriat : Allah tarafından bildirilen hükümlerin hepsi, İslâmiyet (bk. ş-r-a)
tabiat : yaratılış, seciye, mizaç, karakter
takbih etme : kötüleme, çirkinliğini dile getirme
vicdan-ı içtimaiye : toplumun vicdanı, kamu vicdanı (bk. c-m-a)