Metindeki Lügatları
Görüntülü ve Sesli Dersler
Bu Sayfaya Ait Soru Cevaplar
Lügat Listesi
Lügatler :
abd : kul
âfâkî : dış dünyaya ait
binaenaleyh : bundan dolayı
burhan : güçlü ve sarsılmaz kesin delil
delil : işaret, alâmet; kendisine, doğru bir bakış açısıyla bakıldığında istenilen hedefe ulaştıran şey
enfüsî : nefis ve beden dairesinde olan, kişinin kendine ait
hilkat : yaratılış
ihlâs : içtenlik, samimiyet; ibadet ve davranışlarda sadece Allah’ın rızasını gözetme
istihkak : lâyık olma, hak etme
kâfir : Allah’ı veya Onun kesin olarak emrettiği şeylerden herhangi birini inkâr eden kimse
Mâbud : Kendisine kulluk edilen, Allah
mevcut : var
mukadder : gr. lâfız olarak zikredilmediği halde gizli olarak kastedilen
mükellefîn : yükümlüler, vazifeliler
münafık : iki yüzlü, inanmadığı halde inanmış görünen kimse
mürebbî : terbiye edici, eğitici
müşterek-i mânevî : mânevî ortak yön
nazaran : –e bakarak, oranla, nispetle
nefis : bir kimsenin kendisi, iç ve dış donanımı
nefsî : nefis ve beden dairesine ait
sebat etme : kararlılıkla devam etme, sabit olma
taksim etmek : bölmek, ayırmak
talik etmek : bağlamak, asmak
terbiye etme : belli bir amaca erişecek şekilde besleyip büyütme, yetiştirme
tesmiye etmek : isimlendirmek
tevhid : birleme; herşeyin bir olan Allah’a ait olduğunu bilme ve inanma
usulî : asıllara, köklere ait; bir kimsenin soy ağacı itibariyle anne baba tarafından geriye doğru silsilesi, ataları, dedeleri
vâhid : bir
vakta : ne vakit
vücud : varlık, var oluş
zahir : açık, görünen; söyleyenin maksadı, düşünülmeye muhtaç olmadan anlaşılan söz
âfâkî : dış dünyaya ait
binaenaleyh : bundan dolayı
burhan : güçlü ve sarsılmaz kesin delil
delil : işaret, alâmet; kendisine, doğru bir bakış açısıyla bakıldığında istenilen hedefe ulaştıran şey
enfüsî : nefis ve beden dairesinde olan, kişinin kendine ait
hilkat : yaratılış
ihlâs : içtenlik, samimiyet; ibadet ve davranışlarda sadece Allah’ın rızasını gözetme
istihkak : lâyık olma, hak etme
kâfir : Allah’ı veya Onun kesin olarak emrettiği şeylerden herhangi birini inkâr eden kimse
Mâbud : Kendisine kulluk edilen, Allah
mevcut : var
mukadder : gr. lâfız olarak zikredilmediği halde gizli olarak kastedilen
mükellefîn : yükümlüler, vazifeliler
münafık : iki yüzlü, inanmadığı halde inanmış görünen kimse
mürebbî : terbiye edici, eğitici
müşterek-i mânevî : mânevî ortak yön
nazaran : –e bakarak, oranla, nispetle
nefis : bir kimsenin kendisi, iç ve dış donanımı
nefsî : nefis ve beden dairesine ait
sebat etme : kararlılıkla devam etme, sabit olma
taksim etmek : bölmek, ayırmak
talik etmek : bağlamak, asmak
terbiye etme : belli bir amaca erişecek şekilde besleyip büyütme, yetiştirme
tesmiye etmek : isimlendirmek
tevhid : birleme; herşeyin bir olan Allah’a ait olduğunu bilme ve inanma
usulî : asıllara, köklere ait; bir kimsenin soy ağacı itibariyle anne baba tarafından geriye doğru silsilesi, ataları, dedeleri
vâhid : bir
vakta : ne vakit
vücud : varlık, var oluş
zahir : açık, görünen; söyleyenin maksadı, düşünülmeye muhtaç olmadan anlaşılan söz
Orta derecedeki mü’minlere nazaran, ibadetin arttırılmasına emirdir. Kâfirlere göre, ibadetin şartı olan iman ve tevhid ile ibadetin yapılmasına emirdir. Münafıklara nazaran, ihlâsa emirdir. Binaenaleyh, 1 اُعْبُدُوا’nun ifade ettiği ibadet kelimesi mükellefîne göre müşterek-i mânevî hükmündedir.
﴾رَبَّكُمْ﴿ Yani: “Sizi terbiye eden ve büyüten Odur. Ve sizin mürebbîniz Odur. Öyleyse, siz de Ona ibadet etmekle abd olunuz!”
Ey arkadaş! Vakta ki Kur’ân-ı Kerim ibadeti emretti. İbadet ise üç şeyden sonra olabilir.
Birincisi: Mâbudun mevcut olmasıdır.
İkincisi: Mâbudun vâhid olmasıdır.
Üçüncüsü: Mâbudun ibadete istihkakı bulunmasıdır.
Kur’ân-ı Kerim, o üç mukadder suale işaret etmekle beraber, şartlarının delillerini de zikrederken, Mâbudun vücuduna dair olan delilleri iki kısma ayırmıştır.
Birisi: Hariçten alınan delillerdir ki, buna “âfâkî” denilir.
İkincisi: İnsanların nefislerinden alınan burhanlardır. Buna, “enfüsî” tesmiye edilir. Enfüsî olan kısmını da, biri nefsî, diğeri usulî olmak üzere iki kısma taksim etmiştir.
Demek, Mâbudun vücuduna üç türlü delil vardır: âfakî, nefsî, usulî.
Evvelâ, en zahir ve en yakın olan nefsî delile 2 ﴾اَلَّذِى خَلَقَكُمْ﴿ cümlesiyle, usulî delile de 3 ﴾وَالَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ﴿ cümlesiyle işaret etmiştir. Sonra, ibadet insanların hilkat ve yaratılışına tâlik edilmiştir.
﴾رَبَّكُمْ﴿ Yani: “Sizi terbiye eden ve büyüten Odur. Ve sizin mürebbîniz Odur. Öyleyse, siz de Ona ibadet etmekle abd olunuz!”
Ey arkadaş! Vakta ki Kur’ân-ı Kerim ibadeti emretti. İbadet ise üç şeyden sonra olabilir.
Birincisi: Mâbudun mevcut olmasıdır.
İkincisi: Mâbudun vâhid olmasıdır.
Üçüncüsü: Mâbudun ibadete istihkakı bulunmasıdır.
Kur’ân-ı Kerim, o üç mukadder suale işaret etmekle beraber, şartlarının delillerini de zikrederken, Mâbudun vücuduna dair olan delilleri iki kısma ayırmıştır.
Birisi: Hariçten alınan delillerdir ki, buna “âfâkî” denilir.
İkincisi: İnsanların nefislerinden alınan burhanlardır. Buna, “enfüsî” tesmiye edilir. Enfüsî olan kısmını da, biri nefsî, diğeri usulî olmak üzere iki kısma taksim etmiştir.
Demek, Mâbudun vücuduna üç türlü delil vardır: âfakî, nefsî, usulî.
Evvelâ, en zahir ve en yakın olan nefsî delile 2 ﴾اَلَّذِى خَلَقَكُمْ﴿ cümlesiyle, usulî delile de 3 ﴾وَالَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ﴿ cümlesiyle işaret etmiştir. Sonra, ibadet insanların hilkat ve yaratılışına tâlik edilmiştir.
Dipnotlar - Arapça İbareler - Haşiyeler:
1 : İbadet ediniz.
2 : “Sizi, (O) yarattı.” Bakara Sûresi, 2:21.
3 : “Sizden önceki insanları da.” Bakara Sûresi, 2:21.
2 : “Sizi, (O) yarattı.” Bakara Sûresi, 2:21.
3 : “Sizden önceki insanları da.” Bakara Sûresi, 2:21.
Önceki Risale: 17-20. âyetin tefsiri / Sonraki Risale: 23-24. âyetin tefsiri
Lügatler :
abd : kul
âfâkî : dış dünyaya ait
binaenaleyh : bundan dolayı
burhan : güçlü ve sarsılmaz kesin delil
delil : işaret, alâmet; kendisine, doğru bir bakış açısıyla bakıldığında istenilen hedefe ulaştıran şey
enfüsî : nefis ve beden dairesinde olan, kişinin kendine ait
hilkat : yaratılış
ihlâs : içtenlik, samimiyet; ibadet ve davranışlarda sadece Allah’ın rızasını gözetme
istihkak : lâyık olma, hak etme
kâfir : Allah’ı veya Onun kesin olarak emrettiği şeylerden herhangi birini inkâr eden kimse
Mâbud : Kendisine kulluk edilen, Allah
mevcut : var
mukadder : gr. lâfız olarak zikredilmediği halde gizli olarak kastedilen
mükellefîn : yükümlüler, vazifeliler
münafık : iki yüzlü, inanmadığı halde inanmış görünen kimse
mürebbî : terbiye edici, eğitici
müşterek-i mânevî : mânevî ortak yön
nazaran : –e bakarak, oranla, nispetle
nefis : bir kimsenin kendisi, iç ve dış donanımı
nefsî : nefis ve beden dairesine ait
sebat etme : kararlılıkla devam etme, sabit olma
taksim etmek : bölmek, ayırmak
talik etmek : bağlamak, asmak
terbiye etme : belli bir amaca erişecek şekilde besleyip büyütme, yetiştirme
tesmiye etmek : isimlendirmek
tevhid : birleme; herşeyin bir olan Allah’a ait olduğunu bilme ve inanma
usulî : asıllara, köklere ait; bir kimsenin soy ağacı itibariyle anne baba tarafından geriye doğru silsilesi, ataları, dedeleri
vâhid : bir
vakta : ne vakit
vücud : varlık, var oluş
zahir : açık, görünen; söyleyenin maksadı, düşünülmeye muhtaç olmadan anlaşılan söz
âfâkî : dış dünyaya ait
binaenaleyh : bundan dolayı
burhan : güçlü ve sarsılmaz kesin delil
delil : işaret, alâmet; kendisine, doğru bir bakış açısıyla bakıldığında istenilen hedefe ulaştıran şey
enfüsî : nefis ve beden dairesinde olan, kişinin kendine ait
hilkat : yaratılış
ihlâs : içtenlik, samimiyet; ibadet ve davranışlarda sadece Allah’ın rızasını gözetme
istihkak : lâyık olma, hak etme
kâfir : Allah’ı veya Onun kesin olarak emrettiği şeylerden herhangi birini inkâr eden kimse
Mâbud : Kendisine kulluk edilen, Allah
mevcut : var
mukadder : gr. lâfız olarak zikredilmediği halde gizli olarak kastedilen
mükellefîn : yükümlüler, vazifeliler
münafık : iki yüzlü, inanmadığı halde inanmış görünen kimse
mürebbî : terbiye edici, eğitici
müşterek-i mânevî : mânevî ortak yön
nazaran : –e bakarak, oranla, nispetle
nefis : bir kimsenin kendisi, iç ve dış donanımı
nefsî : nefis ve beden dairesine ait
sebat etme : kararlılıkla devam etme, sabit olma
taksim etmek : bölmek, ayırmak
talik etmek : bağlamak, asmak
terbiye etme : belli bir amaca erişecek şekilde besleyip büyütme, yetiştirme
tesmiye etmek : isimlendirmek
tevhid : birleme; herşeyin bir olan Allah’a ait olduğunu bilme ve inanma
usulî : asıllara, köklere ait; bir kimsenin soy ağacı itibariyle anne baba tarafından geriye doğru silsilesi, ataları, dedeleri
vâhid : bir
vakta : ne vakit
vücud : varlık, var oluş
zahir : açık, görünen; söyleyenin maksadı, düşünülmeye muhtaç olmadan anlaşılan söz
