Risale Araçları
Mezâhibin ihtilâfı ise, Sahib-i Şeriatin gösterdiği nazarî düsturların tarz-ı tefehhümünden ileri gelmiştir. “Zaruriyât-ı diniye” denilen ve kabil-i tevil olmayan ve “muhkemat” denilen düsturları ise, hiçbir cihette kabil-i tebdil değildir ve medar-ı içtihad olamaz. Onları tebdil eden, başını dinden çıkarıyor,

يَمْرُقوُنَ مِنَ الدِّينِ كَمَا يَمْرُقُ السَّهْمُ مِنَ الْقَوْسِ 1 kaidesine dahil oluyor.

Ehl-i bid’a, dinsizliklerine ve ilhâdlarına şöyle bir bahane buluyorlar; diyorlar ki: “Âlem-i insaniyetin müteselsil hâdisâtına sebep olan Fransız İhtilâl-i Kebîrinde, papazlara ve rüesa-yı ruhaniyeye ve onların mezheb-i hâssı olan Katolik mezhebine hücum edildi ve tahrip edildi. Sonra, çoklar tarafından tasvip edildi. Frenkler dahi ondan sonra daha ziyade terakki ettiler.”

Elcevap: Bu kıyasın dahi, evvelki kıyaslar gibi, farkı zâhirdir. Çünkü, Fransızlarda havas ve hükûmet adamları elinde çok zaman din-i Hıristiyanî, bahusus Katolik mezhebi, bir vasıta-i tahakküm ve istibdat olmuştu. Havas, o vasıtayla nüfuzlarını avam üzerinde idame ediyorlardı.

Ve “serseri” tabir ettikleri avam tabakasında intibaha gelen hamiyetperverlerini ve havas zalimlerin istibdadına karşı hücum eden hürriyetperverlerin mütefekkir kısımlarını ezmeye vasıta olduğundan ve dört yüz seneye yakın frengistanda ihtilâllerle istirahat-i beşeriyeyi bozmaya ve hayat-ı içtimaiyeyi zîrüzeber etmeye bir sebep telâkki edildiğinden, o mezhebe, dinsizlik namına değil, belki Hıristiyanlığın diğer bir mezhebi namına hücum edildi.

Ve tabaka-i avamda ve feylesoflarda bir küsmek, bir adâvet hâsıl olmuştu ki, malûm hadise-i tarihiye vukua gelmiştir.

Dipnotlar - Arapça İbareler - Haşiyeler:

1 : “Okun yaydan fırlaması gibi dinden çıkarlar.” Buharî, Enbiyâ: 6; Menâkıb: 25; Meğâzî: 61; Fedâilü’l-Kur’ân: 36; Edeb: 95; Tevhid: 23, 57; İstitâbe: 95; Müslim, Zekât: 142-144, 147, 148, 154, 156, 159; Ebû Dâvud, Sünnet: 28; Tirmizî, Fiten: 24; Nesâî, Zekât: 79, Tahrîm: 26; İbni Mâce, Mukaddime: 12; Muvattâ’, Messü’l-Kur’ân: 10; Müsned, 1:88, 3:5, 4:145, 5:42.
« Önceki Sayfa  | | Sonraki Sayfa »
Önceki Risale: Altıncı Risale olan Altıncı Kısmın Zeyli / Sonraki Risale: Sekizinci Kısım olan Rumuzat-ı Semaniye
Ekranı Genişlet
Lügat Listesi

Lügatler :

âlem-i insaniyet : insanlık âlemi
avam : halk
bahusus : özellikle
cihet : taraf, yön
din-i Hıristiyanî : Hiristiyanlık dini
düstur : kural, prensip
ehl-i bid’a : dinin aslında olmadığı halde, sonradan çıkarılan zararlı âdet ve uygulamaları dine mal etmeye çalışanlar
Fransız İhtilâl-i Kebîri : Büyük Fransız İhtilâli
frengistan : Avrupa
Frenk : Avrupalı
hâdisât : hadiseler, olaylar
hamiyetperver : himmet ve gayret sahibi
havas : seçkinler sınıfı
hayat-ı içtimaiye : toplum hayatı
hürriyetperver : hürriyeti seven
idame : devam ettirme
ihtilâf : anlaşmazlık, uyuşmazlık
ihtilâl : karışıklık
ilhâd : dinsizlik
inkâr : inanmama, kabul etmeme
intibah : uyanış
istibdad : baskı ve zulüm
istirahat-i beşeriye : insanlığın rahatı, huzuru
kabil-i tebdil : değiştirilmesi mümkün, değiştirilebilir
kabil-i tevil : yoruma açık, yorumlanması mümkün
kaide : düstur, prensip
kıyas : karşılaştırma
medar-ı içtihad : içtihad sebebi, dinde yeniliklere kapı açma sebebi
mezâhib : mezhepler; dinde tutulan yol ve ekoller
mezheb-i hâs : özel mezhep
muhkemat : sağlam ve kuvvetli hükümler
mütefekkir : düşünür
müteselsil : ardı ardına, zincirleme, birbirine bağlı
nazarî : teorik
nüfuz : tesir, etkinlik
rüesa-yı ruhaniye : ruhanî reisler, liderler
Sahib-i Şeriat : şeriatın sahibi, Allah ve Hz. Peygamber
serseri : haylaz, yaramaz
tabir : açıklama, yorumlama
tahrip etme : bozma, yok etme
tarz-ı tefehhüm : anlama şekli, anlayış tarzı
tasvip edilme : uygun bulunma, onaylanma
tebdil etmek : değiştirmek
tekzip etmek : yalanlamak
telâkki etme : anlama, kabul etme
terakki etme : ilerleme, yükselme
vasıta-i tahakküm : istibdat baskı ve zulüm vâsıtası, aracı
zâhir : açık, âşikar
zaruriyât-ı diniye : dince yapılması zorunlu olan ve hükmü açıkça belirtilen emirler
zîrüzeber : alt üst, darma dağınık
ziyade : çok, fazla
Yükleniyor...