Metindeki Lügatları
Görüntülü ve Sesli Dersler
Sinevizyon
Bu Sayfaya Ait Soru Cevaplar
Lügat Listesi
Lügatler :
Âhir : her şeyin sonunu ezelî ilmiyle belirleyen ve her şeyden sonra yalnız Kendisi bâkî kalan Allah
ahval : haller, durumlar
arş : taht, yüce makam; Allah’ın büyüklük ve yüceliğinin ve herşeyi kuşatan sınırsız egemenliğinin tecelli ettiği yer
Bâtın : bütün varlıkların iç yüzünü ve özellikle canlıların içlerini mükemmel bir fabrikanın harika makineleri gibi yaratan ve işleten Allah
bidayet : başlangıç
cihet : yön, taraf
daire-i imkân : imkân dairesi; varlığı ile yokluğu eşit olan ve varlığı ancak Allah’ın var etmesine bağlı olan bütün varlıklar, kâinat
daire-i vücub : hiç değişikliğe uğramayan, varlığı zorunlu olan, var olmak için hiçbir sebebe muhtaç olmayan, sıfat ve niteliklerinin zıddı düşünülemeyen İlâhlık dairesi, Allah’ın varlığı
Evvel : her şeyin aslını ve başlangıcını ezelî ilmiyle tespit eden ve Kendisinden önce hiçbir şey var olmayan Allah
fevk : üst
hadis-i şerif : Peygamber Efendimizin (a.s.m.) mübarek söz, fiil ve hareketi veya onun onayladığı başkasına ait söz, iş veya davranış
halita : karışık halde olan; karışım
i’lem eyyühe’l-aziz : “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir ifade
ihata etmek : içine almak, kuşatmak
ima etmek : işaret etmek
ismi Âhir : Allah’ın her şeyin sonunu ezelî ilmiyle belirleyen ve her şeyden sonra yalnız Kendisi bâkî olduğunu ifade eden ismi
ism-i Bâtın : Allah’ın, bütün varlıkların iç yüzünü ve özellikle canlıların içlerini mükemmel bir fabrikanın harika makineleri gibi yaratıp işlettiğini gösteren ismi
ism-i Evvel : Allah’ın her şeyin aslını ve başlangıcını ezelî ilmiyle tespit eden ve Kendisinden önce hiçbir şeyin olmadığını ifade eden ismi
ism-i Zahir : Allah’ın varlığının eserleriyle ve delilleriyle âşikâr ve görünür olduğunu ifade eden ismi
kaide : düstur, prensip, kural
kevn : varlık, âlem, kâinat
keza : bunun gibi
mazruf : zarflanan, zarf içinde olan
melekût : birşeyin iç yüzü, aslı, esası
misal : örnek
miskin : zavallı
mülk : herşeyin görünen dış yüzü
mümkün : varlığı ile yokluğu eşit olan ve varlığı ancak Allah’ın var etmesine bağlı olan varlık
nazar : bakış
nihayet : son
şuûnât : Cenâb-ı Hakk’ın yüce sıfatlarının mahiyetlerinde bulunan ve onları tecelliye sevk eden Zâtına ait kutsal özellikler
tatbik etmek : uygulamak
tavazzuh etmek : açıklığa kavuşma
temessül etmek : belirmek, görünür hâle gelmek
vücud : varlık
Zâhir : bütün varlıkların dışlarına hükmeden ve bütün isim ve sıfatlarının tecelllileri yarattığı varlıklarda görünen Allah
ahval : haller, durumlar
arş : taht, yüce makam; Allah’ın büyüklük ve yüceliğinin ve herşeyi kuşatan sınırsız egemenliğinin tecelli ettiği yer
Bâtın : bütün varlıkların iç yüzünü ve özellikle canlıların içlerini mükemmel bir fabrikanın harika makineleri gibi yaratan ve işleten Allah
bidayet : başlangıç
cihet : yön, taraf
daire-i imkân : imkân dairesi; varlığı ile yokluğu eşit olan ve varlığı ancak Allah’ın var etmesine bağlı olan bütün varlıklar, kâinat
daire-i vücub : hiç değişikliğe uğramayan, varlığı zorunlu olan, var olmak için hiçbir sebebe muhtaç olmayan, sıfat ve niteliklerinin zıddı düşünülemeyen İlâhlık dairesi, Allah’ın varlığı
Evvel : her şeyin aslını ve başlangıcını ezelî ilmiyle tespit eden ve Kendisinden önce hiçbir şey var olmayan Allah
fevk : üst
hadis-i şerif : Peygamber Efendimizin (a.s.m.) mübarek söz, fiil ve hareketi veya onun onayladığı başkasına ait söz, iş veya davranış
halita : karışık halde olan; karışım
i’lem eyyühe’l-aziz : “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir ifade
ihata etmek : içine almak, kuşatmak
ima etmek : işaret etmek
ismi Âhir : Allah’ın her şeyin sonunu ezelî ilmiyle belirleyen ve her şeyden sonra yalnız Kendisi bâkî olduğunu ifade eden ismi
ism-i Bâtın : Allah’ın, bütün varlıkların iç yüzünü ve özellikle canlıların içlerini mükemmel bir fabrikanın harika makineleri gibi yaratıp işlettiğini gösteren ismi
ism-i Evvel : Allah’ın her şeyin aslını ve başlangıcını ezelî ilmiyle tespit eden ve Kendisinden önce hiçbir şeyin olmadığını ifade eden ismi
ism-i Zahir : Allah’ın varlığının eserleriyle ve delilleriyle âşikâr ve görünür olduğunu ifade eden ismi
kaide : düstur, prensip, kural
kevn : varlık, âlem, kâinat
keza : bunun gibi
mazruf : zarflanan, zarf içinde olan
melekût : birşeyin iç yüzü, aslı, esası
misal : örnek
miskin : zavallı
mülk : herşeyin görünen dış yüzü
mümkün : varlığı ile yokluğu eşit olan ve varlığı ancak Allah’ın var etmesine bağlı olan varlık
nazar : bakış
nihayet : son
şuûnât : Cenâb-ı Hakk’ın yüce sıfatlarının mahiyetlerinde bulunan ve onları tecelliye sevk eden Zâtına ait kutsal özellikler
tatbik etmek : uygulamak
tavazzuh etmek : açıklığa kavuşma
temessül etmek : belirmek, görünür hâle gelmek
vücud : varlık
Zâhir : bütün varlıkların dışlarına hükmeden ve bütün isim ve sıfatlarının tecelllileri yarattığı varlıklarda görünen Allah
İ’lem eyyühe’l-aziz! Kur’ân-ı Mu’cizü’l-Beyan, hakikatleri durub-u emsal ile beyan ediyor. Çünkü daire-i ulûhiyete ait hakaik-i mücerrede, daire-i mümkinatta, ancak misaller ile temessül ve tavazzuh eder. Mümkün ve miskin olan insan da, daire-i imkânda misallere bakarak, fevkinde bulunan daire-i vücubun şuûnâtını, ahvalini düşünür.
İ’lem eyyühe’l-aziz! Herşeyin, içine melekût, dışına da mülk denir. Bu itibarla insan ile kalb, birbirine hem zarf, hem mazruf olur. Çünkü, insan mülk cihetiyle kalbe zarf olur, melekût cihetiyle de mazruf olur.
Bu kaide, Arş ile kevn hakkında da tatbik edilir. Şöyle ki: Arş Zahir, Bâtın, Evvel, Âhir isimlerinin halita ve karışığıdır. Bu halitada dahil olan ism-i Zahir itibarıyla, Arş, mülk, kevn melekût olur. İsm-i Bâtın itibarıyla, Arş, melekût, kevn mülk olur. Demek, Arşa ism-i Zahir nazarıyla bakılırsa, kendisi zarf, kevn de mazruf olur. İsm-i Bâtın gözüyle bakılırsa, kendisi mazruf, kevn zarf olur.
Ve keza, ism-i Evvel itibarıyla, 1 وَكَانَ عَرْشُهُ عَلَى الْمَاۤءِ âyetinin işaret ettiği kevnin bidayetini içine alıyor.
Ve ismi Âhir itibarıyla, 2 سَقْفُ الْجَنَّةِ عَرْشُ الرَّحْمٰنِ hadîs-i şerifinin ima ettiği kevnin nihayetini içine alıyor.
Demek, Arş öyle bir halitadır ki, şu dört isimden aldığı hisselerle kevn ve vücudun sağını solunu, üstünü ve altını ihata etmiş olur.
İ’lem eyyühe’l-aziz! Herşeyin, içine melekût, dışına da mülk denir. Bu itibarla insan ile kalb, birbirine hem zarf, hem mazruf olur. Çünkü, insan mülk cihetiyle kalbe zarf olur, melekût cihetiyle de mazruf olur.
Bu kaide, Arş ile kevn hakkında da tatbik edilir. Şöyle ki: Arş Zahir, Bâtın, Evvel, Âhir isimlerinin halita ve karışığıdır. Bu halitada dahil olan ism-i Zahir itibarıyla, Arş, mülk, kevn melekût olur. İsm-i Bâtın itibarıyla, Arş, melekût, kevn mülk olur. Demek, Arşa ism-i Zahir nazarıyla bakılırsa, kendisi zarf, kevn de mazruf olur. İsm-i Bâtın gözüyle bakılırsa, kendisi mazruf, kevn zarf olur.
Ve keza, ism-i Evvel itibarıyla, 1 وَكَانَ عَرْشُهُ عَلَى الْمَاۤءِ âyetinin işaret ettiği kevnin bidayetini içine alıyor.
Ve ismi Âhir itibarıyla, 2 سَقْفُ الْجَنَّةِ عَرْشُ الرَّحْمٰنِ hadîs-i şerifinin ima ettiği kevnin nihayetini içine alıyor.
Demek, Arş öyle bir halitadır ki, şu dört isimden aldığı hisselerle kevn ve vücudun sağını solunu, üstünü ve altını ihata etmiş olur.
Dipnotlar - Arapça İbareler - Haşiyeler:
1 : “Arşı su üzerinde idi...” Hûd Sûresi, 11:7.
2 : “Cennetin damı Rahmân’ın Arşıdır.” el-Münâvî, Künûzü’l-Hakâik, s. 78.
2 : “Cennetin damı Rahmân’ın Arşıdır.” el-Münâvî, Künûzü’l-Hakâik, s. 78.
Önceki Risale: Katrenin Zeyli / Sonraki Risale: Zeylû'l-Hubâb
Lügatler :
Âhir : her şeyin sonunu ezelî ilmiyle belirleyen ve her şeyden sonra yalnız Kendisi bâkî kalan Allah
ahval : haller, durumlar
arş : taht, yüce makam; Allah’ın büyüklük ve yüceliğinin ve herşeyi kuşatan sınırsız egemenliğinin tecelli ettiği yer
Bâtın : bütün varlıkların iç yüzünü ve özellikle canlıların içlerini mükemmel bir fabrikanın harika makineleri gibi yaratan ve işleten Allah
bidayet : başlangıç
cihet : yön, taraf
daire-i imkân : imkân dairesi; varlığı ile yokluğu eşit olan ve varlığı ancak Allah’ın var etmesine bağlı olan bütün varlıklar, kâinat
daire-i vücub : hiç değişikliğe uğramayan, varlığı zorunlu olan, var olmak için hiçbir sebebe muhtaç olmayan, sıfat ve niteliklerinin zıddı düşünülemeyen İlâhlık dairesi, Allah’ın varlığı
Evvel : her şeyin aslını ve başlangıcını ezelî ilmiyle tespit eden ve Kendisinden önce hiçbir şey var olmayan Allah
fevk : üst
hadis-i şerif : Peygamber Efendimizin (a.s.m.) mübarek söz, fiil ve hareketi veya onun onayladığı başkasına ait söz, iş veya davranış
halita : karışık halde olan; karışım
i’lem eyyühe’l-aziz : “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir ifade
ihata etmek : içine almak, kuşatmak
ima etmek : işaret etmek
ismi Âhir : Allah’ın her şeyin sonunu ezelî ilmiyle belirleyen ve her şeyden sonra yalnız Kendisi bâkî olduğunu ifade eden ismi
ism-i Bâtın : Allah’ın, bütün varlıkların iç yüzünü ve özellikle canlıların içlerini mükemmel bir fabrikanın harika makineleri gibi yaratıp işlettiğini gösteren ismi
ism-i Evvel : Allah’ın her şeyin aslını ve başlangıcını ezelî ilmiyle tespit eden ve Kendisinden önce hiçbir şeyin olmadığını ifade eden ismi
ism-i Zahir : Allah’ın varlığının eserleriyle ve delilleriyle âşikâr ve görünür olduğunu ifade eden ismi
kaide : düstur, prensip, kural
kevn : varlık, âlem, kâinat
keza : bunun gibi
mazruf : zarflanan, zarf içinde olan
melekût : birşeyin iç yüzü, aslı, esası
misal : örnek
miskin : zavallı
mülk : herşeyin görünen dış yüzü
mümkün : varlığı ile yokluğu eşit olan ve varlığı ancak Allah’ın var etmesine bağlı olan varlık
nazar : bakış
nihayet : son
şuûnât : Cenâb-ı Hakk’ın yüce sıfatlarının mahiyetlerinde bulunan ve onları tecelliye sevk eden Zâtına ait kutsal özellikler
tatbik etmek : uygulamak
tavazzuh etmek : açıklığa kavuşma
temessül etmek : belirmek, görünür hâle gelmek
vücud : varlık
Zâhir : bütün varlıkların dışlarına hükmeden ve bütün isim ve sıfatlarının tecelllileri yarattığı varlıklarda görünen Allah
ahval : haller, durumlar
arş : taht, yüce makam; Allah’ın büyüklük ve yüceliğinin ve herşeyi kuşatan sınırsız egemenliğinin tecelli ettiği yer
Bâtın : bütün varlıkların iç yüzünü ve özellikle canlıların içlerini mükemmel bir fabrikanın harika makineleri gibi yaratan ve işleten Allah
bidayet : başlangıç
cihet : yön, taraf
daire-i imkân : imkân dairesi; varlığı ile yokluğu eşit olan ve varlığı ancak Allah’ın var etmesine bağlı olan bütün varlıklar, kâinat
daire-i vücub : hiç değişikliğe uğramayan, varlığı zorunlu olan, var olmak için hiçbir sebebe muhtaç olmayan, sıfat ve niteliklerinin zıddı düşünülemeyen İlâhlık dairesi, Allah’ın varlığı
Evvel : her şeyin aslını ve başlangıcını ezelî ilmiyle tespit eden ve Kendisinden önce hiçbir şey var olmayan Allah
fevk : üst
hadis-i şerif : Peygamber Efendimizin (a.s.m.) mübarek söz, fiil ve hareketi veya onun onayladığı başkasına ait söz, iş veya davranış
halita : karışık halde olan; karışım
i’lem eyyühe’l-aziz : “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir ifade
ihata etmek : içine almak, kuşatmak
ima etmek : işaret etmek
ismi Âhir : Allah’ın her şeyin sonunu ezelî ilmiyle belirleyen ve her şeyden sonra yalnız Kendisi bâkî olduğunu ifade eden ismi
ism-i Bâtın : Allah’ın, bütün varlıkların iç yüzünü ve özellikle canlıların içlerini mükemmel bir fabrikanın harika makineleri gibi yaratıp işlettiğini gösteren ismi
ism-i Evvel : Allah’ın her şeyin aslını ve başlangıcını ezelî ilmiyle tespit eden ve Kendisinden önce hiçbir şeyin olmadığını ifade eden ismi
ism-i Zahir : Allah’ın varlığının eserleriyle ve delilleriyle âşikâr ve görünür olduğunu ifade eden ismi
kaide : düstur, prensip, kural
kevn : varlık, âlem, kâinat
keza : bunun gibi
mazruf : zarflanan, zarf içinde olan
melekût : birşeyin iç yüzü, aslı, esası
misal : örnek
miskin : zavallı
mülk : herşeyin görünen dış yüzü
mümkün : varlığı ile yokluğu eşit olan ve varlığı ancak Allah’ın var etmesine bağlı olan varlık
nazar : bakış
nihayet : son
şuûnât : Cenâb-ı Hakk’ın yüce sıfatlarının mahiyetlerinde bulunan ve onları tecelliye sevk eden Zâtına ait kutsal özellikler
tatbik etmek : uygulamak
tavazzuh etmek : açıklığa kavuşma
temessül etmek : belirmek, görünür hâle gelmek
vücud : varlık
Zâhir : bütün varlıkların dışlarına hükmeden ve bütün isim ve sıfatlarının tecelllileri yarattığı varlıklarda görünen Allah
