abesiyet : faydasızlık ve gayesizlik
adalet : haklıya hakkının verilmesi, dengesizliğin ortadan kaldırılması
adem-i kifayet : kâfi gelmeme, yetersiz kalma
adem-i tahdid : sınırsızlık, hudutsuz olma
ahval : haller, durumlar
âmâl : emeller, arzular
camid : cansız, katı, donuk
cihat : cihetler, yönler
ebediye : sonsuz
ehl-i din : dine inananlar
enbiya : nebiler, peygamberler
esas : temel husus
faside : çürük, bozuk
fazilet : güzel ahlâk, üstünlük
hâsıl olma : meydana gelme
hükmünde : konumunda, yapısı içinde
ifrat ve tefrit : bir şeyde aşırı seviyede ileri veya geri durma
ifsad etme : bozma
ikazat : uyarılar
imdad : yardım
intibak etme : uyum sağlama
intizam : tertib ve düzen
irşadat : insanlara doğru yolu gösteren sözler
istidadat : istidatlar, kàbiliyetler
kaime : ayakta sağlam duran, esaslı
kamet-i istidad : istidadın, yeteneklerin endamı, boyu
kamet-i nâmiye-i istidad-ı insanî : insan istidadının büyüyüp gelişen kameti, endamı, boyu
kanun-u beşer : insanlar tarafından konulan kanun
kavânin-i beşer : insanlarca ortaya konulan kanunlar, yasalar
kuvâ : duygular, hisler, görüşler
lâfzan : kelime olarak
lâyetanâhîlik : sonsuzluk
maâşen : yaşayış bakımından
maddeten : maddî olarak
mâile : eğri, eğilmiş, eğri-büğrü
mâneviyaten : mânevî olarak
meylü’l-istikmal : kemâle ve mükemmelliğe ulaşma eğilimi
meylü’t-tecavüz : haddi aşma, başkasının hakkına geçme meyli
meylü’t-terakki : ilerleme ve gelişme eğilimi
muaddele : adaletli; adalet ölçülerine uygun hale getirilmiş
muhtelle : düzensiz, karışmış, bozulmuş
munazzeme : düzenli ve sistemli hale getirilmiş
muntazam : düzenli, intizamlı
muvakkat : gelip geçici
münhaniye : eğilen, eğrilen
müstakime : istikametli, dosdoğru
netaic-i efkâr : fikirlerin neticesi
nizam : düzen, kanun
saadet : mutluluk
saadet-i beşer : insanın mutluluğu
sahih : doğru, sağlıklı
semere : meyve, netice
semere-i istidad : var olan kabiliyet ve potansiyelden ortaya çıkan netice
sîreten : iç yapısı, ahlâk ve sıfat itibarıyla
sureten : görünüşte
şeriat : Allah tarafından bildirilen hükümlerin hepsi
şeriat-ı İlâhiye : ilâhî kânun, yasalar
tabiat : yaradılış, mizaç
tecârüb : tecrübeler, deneyimler
tedebbür etme : bir şeyin sonunu, hakikatini düşünme
tedricen : aşamalı olarak
tefekkür etme : etraflıca ve derinlemesine düşünme
telâhuk : birbirine eklenme, katılma, biraraya toplanma
temin etme : sağlama
tesis : kurma, inşâ etme
tevessü etme : genişleme, yayılma
vaz etme : bir şeyi yerine koyma, yerleştirme
vücuda gelme : meydana gelme, var olma
zîhayat : canlı
abesiyet : faydasızlık ve gayesizlik
bedel : bir şeyin yerine ve karşılığı olarak konulan
bedihî : apaçık, aşikâr
bilâkis : aksine, tersine
binaenaleyh : bundan dolayı
bizzarure : zorunlu olarak
burhan-ı kàtı : kesin delil
cemi : bütün
desâtir-i hükûmet : hükümetler ve yönetimler tarafından konulan yasalar
efkâr-ı umumiye : umumun düşüncesi, kamuoyu
ehemmiyetsiz : önemsiz
enbiya : nebiler, peygamberler
eşedd-i ihtiyaç : çok şiddetli ihtiyaç
hâkim : hükmeden, yöneten
hâsıl olma : meydana gelme
hikem : hikmetler
hikmet : akıl gücünün ifrat ve tefritten uzak orta hâli, dengeli hâli
hikmet-i İlâhiye : Allah’ın herşeyi belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratması
hükümfermalık : hüküm sürme, hakimiyet kurma
iffet : nefis gücünün ifrat ve tefritten uzak orta hâli, dengeli hâli
ihsas etme : hissetme, kendi içine yerleştirme
intac etme : sonuç verme; neticelenme
istiğna : yüz çevirme, ihtiyaç hissetmeme
kavânîn-i şeriat ve fazîlet : şeriat ve fazilet kanunları
kuvâ-yı selâse : üç duyu, his, güç
lisan-ı vâhid : tek bir dil
maddeten : maddî olarak
mehasin : güzellikler
meleke-i mârifet-i hukuk : hukuk bilme alışkanlığı, pratiği
meleke-i riayet-i hukuk : hukuka uygun davranma alışkanlığı, pratiği
meleke-i tâdil-i ahlâk : ahlâken ölçü ve kurallara uyma melekesi, pratiği mesalih
mesâvî : kötülükler, fenalıklar
metin : sağlam, kuvvetli
mevhume : gerçekte olmadığı halde var sayılan
mizan-ı adalet-i İlâhiye : ilâhî adâlet terazisi mu’cizât
mukaddemat : başlangıçlar, girişler; öncüller
müddea : iddiâ edilen şey
müessir : tesirli, etkili
münakız : zıt ve aykırı olan
müstağni : ihtiyac duymayan, muhtaç olmayan
nâfiz : etkili, hükmü geçen
nebî : peygamber
nevâmis-i hikmet : hikmetin kanunları nev-i beşer
nübüvvet : peygamberlik
nübüvvet-i mutlaka : peygamberlik kurumu
riayet : uyma, gözetme
suğrâ : küçük önerme, hükmün konusu
şecaat : gazap gücünün ifrat ve tefritten uzak orta hâli, dengeli hâli
şeriat-ı İlâhiye : Allah’ın koyduğu kanun ve düzen
tabiat : yaratılış, karakter, mizaç
tasavvur : düşünme, tasarlama
tenbih : ikaz, uyarı
terakki : ilerleme, gelişme
tevatür-ü bilmânâ : mânâ yönünden tevatür derecesinde olan
tevehhüm-ü bâtıl : bâtıl ve hakka ters vehim
vehim : zan, şüphe, kuruntu
zahir : açık, âşikâr olma, meydana çıkma