Risale Araçları
Üçüncü Mevkıf

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ

وَاِنْ مِنْ شَىْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ 1

Şu Üçüncü Mevkıf İkinci Noktadır. O da İki Mebhastır.

Birinci Mebhas

وَاِنْ مِنْ شَىْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ sırrınca, herşeyden Cenâb-ı Hakka karşı pencereler hükmünde çok vecihler var. Bütün mevcudatın hakaiki, bütün kâinatın hakikati, esmâ-i İlâhiyeye istinad eder. Herbir şeyin hakikati, bir isme veyahut çok esmâya istinad eder. Eşyadaki sıfatlar, san’atlar dahi, herbiri birer isme dayanıyor. Hattâ, hakikî fenn-i hikmet Hakîm ismine ve hakikatli fenn-i tıp Şâfî ismine ve fenn-i hendese Mukaddir ismine, ve hâkezâ, herbir fen bir isme dayandığı ve onda nihayet bulduğu gibi, bütün fünun ve kemâlât-ı beşeriye ve tabakat-ı kümmelîn-i insaniyenin hakikatleri esmâ-i İlâhiyeye istinad eder. Hattâ, muhakkıkîn-i evliyanın bir kısmı demişler: “Hakikî hakaik-i eşya, esmâ-i İlâhiyedir. Mahiyet-i eşya ise, o hakaikin gölgeleridir. Hattâ, birtek zîhayat şeyde, yalnız zâhir olarak yirmi kadar esmâ-i İlâhiyenin cilve-i nakşı görünebilir.”

Şu ince ve dakik ve pek büyük ve geniş hakikati, bir temsille fehme takribe çalışacağız. İki üç ayrı ayrı elekle elemek suretinde tahlil edeceğiz. Ne kadar uzun beyan etsek yine kısadır; usanmamak gerek. Şöyle:

Dipnotlar - Arapça İbareler - Haşiyeler:

1 : “Hiçbir şey yoktur ki, Onu hamd ile tesbih etmesin.” İsrâ Sûresi, 17:44.
« Önceki Sayfa  | | Sonraki Sayfa »
Önceki Risale: İkinci Mevkıf
Ekranı Genişlet
Lügat Listesi

Lügatler :

beyan : açıklama
Cenâb-ı Hak : Hakkın ta kendisi olan, şeref ve azamet sahibi yüce Allah
cilve-i nakş : nakşın cilvesi, görüntüsü
dakik : ince, derin
esmâ : isimler
esmâ-i İlâhiye : Allah’ın isimleri
eşya : varlıklar
fehm : anlayış, kavrayış
fenn-i hendese : mühendislik ilmi
fenn-i hikmet : felsefe ilmi
fenn-i tıp : tıp ilmi
fünun : fenler, ilimler
hakaik : gerçek mahiyetler, asıl ve esaslar
hakaik-i eşya : varlıkların hakikatleri, gerçek mahiyetleri
hâkezâ : böylece, bunun gibi
hakikat : gerçek mahiyet, asıl ve esas
hakikî : gerçek, doğru
Hakîm : herşeyi hikmetle yapan Allah
istinad : dayanma
kâinat : evren, yaratılmış herşey
kemâlât-ı beşeriye : insanlara ait mükemmellikler
mahiyet-i eşya : varlıkların asıl özelliği, içyüzü
mebhas : bahis, konu
mevcudat : varlıklar
mevkıf : bölüm, kısım
muhakkıkîn-i evliya : evliyadan gerçekleri araştıran ve delilleriyle bilen âlimler
Mukaddir : herşeyi tam bir ölçü ile takdir edip yaratan Allah
sıfat : vasıf, özellik
suret : şekil, biçim
Şâfî : yarattıklarına şifa verip iyileştiren Allah
tabakat-ı kümmelîn-i insaniye : mükemmel insan tabakaları, grupları
tahlil : değerlendirme, çözümleme
takrib : yakınlaştırma
temsil : kıyaslama tarzında benzetme, analoji
vecih : yön, şekil
zâhir : açık, gözle görünür
zîhayat : hayat sahibi, canlı
Yükleniyor...