Üstad, Rusya'dan kaçtığında parası var mıydı? Almanya'da otelde iki ay kaldığı doğru mu? Öyle ise hangi parayla kaldı?

Değerli Kardeşimiz;

Üstadımız Birinci Cihan Harbinde (1914 Ekim) önce fırka müftüsü sıfatıyla; 1915 Nisan’ından sonra da gönüllü milis alay komutanı olarak vazife almıştır. Ordunun bütçesinden az bir miktar maaş bağlandığı tahmin edilmektedir. 1916 Mart'ında Ruslara esir düşünce, henüz Tiflis’te bekletilmekte iken, Talat Paşa’nın emriyle Hilal-ı Ahmer Cemiyeti (Kızılay) reisi Ömer Be­sim Paşa özel bir kurye ile kendisine 60 liray-ı Osmani mukabili olan 1.254 mark ulaştırılmıştır.(1) Yani Üstadımızın elinde devlet tarafından karşılanan belirli miktarda parası vardı.

Üstad'ın Rusya'da meydana gelen Bolşevik ihtilalinden sonra firar ettiği Tarihçe-i Hayat başta olmak Abdulkadir Badıllı Ağabeyimizin yazdığı "Mufassal Tarihçe-i Hayat" adlı üç ciltlik kitapta genişçe anlatılmaktadır. Üstadımız buradan Almanya'ya uğramış, belirli bir müddet kalmıştır. Almanya Birinci Cihan Harbinde müttefikimiz olması ve Bediüzzaman Hazretlerinin de bir Osmanlı subayı sıfatıyla bulunduğundan dolayı, gereken rahatlığı ve misafirperverliği temin etmişlerdir. Almaya'dan gelirken kendisine verilen tren bileti, Almanlarla birlikte savaşa girdiğimiz için Alman Genel Kurmayı tarafından kesilmiştir. Özellikle Harbiye Nazırı Merhum Enver Paşa Üstadımızın ahvaliyle çok yakından alakadar olmuş ve takibini yaptırmıştır.

Rusya’da iki buçuk sene kadar esaret hayatından sonra, firar edip İstanbul’a geldiğinde, Harbiye Nazırı Enver Paşa hemen Bediuzzaman’ı Harbiye Nezaretine davet etmiş, lazım gelen her türlü hürmet, izaz ve iltifatı yapmış, al­tın harp madalyasını hediye edip takmış ve çok ısrar­larla ordunun bütçesinden 150 altını ona kabul ettir­miştir. Arkasından Şeyhülislama bir tezkere yazarak, Bediuzzaman’ı ordunun bir delegesi olarak “Darül-Hikmetil-İslamiye” azalığına alınmasını taleb etti. Şeyhülislam Musa Kazım Efendi de hemen bir tez­kere ile padişah Muhammed Vahidüddin'e Bediüzzaman’ın atanması için müracaat eyledi. Padi­şah bunu hemen onayladı. Böylece 24 Ağustos 1334’de (yani1918) tari­hinde 50 altın lira maaşla tayini ger­çekleşmiştir.(2)

Dipnotlar:

(1) bk. BADILLI, Abdülkadir, Mufassal Tarihçe-i Hayat, 2. baskı, I, 410.
(2) bk. age. I, 448-449.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü