"Arzda idrakli bir mahlûkun bulunmuş olduğuna... Yaptıkları fesattan dolayı insanlarla mübadele edilmişlerdir." İzah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

“Andolsun ki biz, insanı pişmemiş çamurdan, kokuşmuş cıvık balçıktan yarattık. Cân’nı da (insandan) daha önce semûm ateşinden yarattık.” Hicr, 15/26-27

Ayetten anlaşıldığı gibi, cânn (cinler, cinlerin atası), insanoğlundan önce yaratılmıştır. İnsanın yaratılışının, kâinatın yaratılışında son halka olduğu düşünülürse, Cânn sondan bir önceki halka olarak yaratılmıştır.

Fazilet ve büyüklük sıralamasında üstün ve faziletli olan en son gelir. Nübüvvet silsilesinde Peygamber Efendimizin en son gönderilmesi gibi. Bu kaide yaratılış sıralamasında da geçerlidir; önce cansız varlıklar, sonra nebatat, sonra hayvanat, sonra cinler ve en son insanlar yaratılıyor.

Yani insanların cinlerden sonra yaratılıp dünyaya gönderilmesi makam olarak cinlerin altında olmasından dolayı değil, aksine cinlerden daha üstün olmasından dolayıdır.

“Ben cinleri ve insanları, başka değil, sırf bana kulluk etsinler diye yarattım.” Zariyat, 56

Ayette de ifade edildiği gibi, gerek cinlerin gerek insanların yaratılma sebebi ubudiyettir. İnsanların cinlerden sonra yaratılması da insan nev’inin cinlerden daha üstün ve daha faziletli olmasından dolayıdır.

" خَلِيفَةً Bu tâbir, arzın, insanların hayatına elverişli şeraiti hâiz olmazdan evvel, arzda idrakli bir mahlûkun bulunmuş olduğuna ve o mahlûkun hayatına, o zamandaki arzın evvelki vaziyetleri muvafık ve müsait bulunduğuna işarettir. خَلِيفَةً tâbirinin bu mânâya delâleti, mukteza-yı hikmettir. Amma meşhur olan mânâya nazaran, o idrakli mahlûk, cinlerden bir nevi imiş; yaptıkları fesattan dolayı insanlarla mübadele edilmişlerdir."(1)

İnsanlar dünyaya gönderilmeden önce, dünyada cinlerden bir taife vardı. Yani insanlardan önce dünyada ikamet eden idrakli mahlûklar cinlerdi. Cinler dünyada fesat ve bozgunculuk yaptıkları için, Allah onların yerine insanları yaratarak arza halife yapmıştır. Nükteli bir tabirle söylemek gerekirse, insanların gelmesi ile cinlerin pabucu dama atılmıştır.

Dünyanın, insanların hayatına elverişli hale gelmesi bu mübadelenin vaktidir. Bundan evvel arzın hali ve şartları o cin taifesinin hayatına elverişli olduğunu, anlıyoruz.

(1) bk. İşaratül-İ'caz, Bakara Suresi, 30. Ayetin Tefsiri

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü