"Sonra susuzluk başladı. Yetmiş iki kişi idik. (Taberî'nin nakline göre, üç yüz idik.) Susuz kaldık." Buradaki iki sayı arasında çok fark var; bu hadisin güvenilirliğine zarar vermez mi?

Değerli Kardeşimiz;

"Mûte gazve-i meşhuresinde, reislerin şehadeti üzerine, imdada gidiyorduk. Bende bir kırba vardı. Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm bana ferman etti: اِحْفَظْ عَلَىَّ مِيضَئَتَكَ فَسَيَكُونُ لَهاَ نَبَأٌ عَظِيمٌ Yani, 'Kırbanı sakla; onun büyük işi var.' Sonra susuzluk başladı. Yetmiş iki kişi idik. (Taberî'nin nakline göre, üç yüz idik.) Susuz kaldık. Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm dedi: 'Kırbanı getir.' Ben getirdim. O da aldı, ağzını ağzına getirdi. İçine nefes etti, etmedi, bilmem. Sonra yetmiş iki kişi geldiler, içtiler, kaplarını doldurdular. Sonra ben aldım; verdiğim gibi kalmıştı." (Mektubat, On Dokuzuncu Mektup, Sekizinci İşaret)

Esas olan vaka üzerinde ittifak edebilmektir. Vakayı ravilerin farklı idrak etmeleri ve teferruat kısmında ihtilafa düşmeler normal bir durum olabiliyor. Birisi hadiseyi yetmiş iki kişinin içmesine kadar takip etmiş, diğeri de herkesi nazara alarak üç yüz kişi şeklinde demiş olabilir. Bu gibi farklılıklar haberin sıhhatine zarar vermez.

Günümüzde bile mitinglerdeki kişi sayısında verilen iştirak sayısında çok farklı rakamlar ortaya çıkabiliyor. Birisi "yüz bin" derken diğeri "elli bin" diyebiliyor. Bu gibi farklı hesaplamalar vakanın kendisine zarar vermez.

Bir ravi hadisenin bir anına bir kısmına şahitlik ederken, başka bir ravi bütününe şahitlik ediyor olabilir. Dolayısı ile ravilerin hadiseyi birebir aynı ile ifade etmeleri mümkün değildir. Kendi hâkimiyeti ve idraki ile ifade edebiliyorlar. Ama esasta müttefikdirler ve mühim olan da budur. Şayet esas kısımda ayrılığa düşülürse, o zaman hadisin sıhhati tehlikeye düşer. Ki bu tarz hadisleri muhaddisler belirleyip elemişlerdir.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü