"Zira o şeyin zerrelerine, hususan tohum olsalar, öyle bir vaziyet verilmiş ki, o zerre, cüzü olduğu zihayata bakar, onun nizamına göre vaziyet alır..." Devamıyla izah eder misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

"Zira, o şeyin zerrelerine, hususan tohum olsalar, öyle bir vaziyet verilmiş ki, o zerre, cüzü olduğu zihayata bakar, onun nizamına göre vaziyet alır. Belki o zihayatın bütün nevine bakar gibi, o nevin devamına yarayacak her yerde zer' etmek ve nevinin bayrağını dikmek için kanatçıklarla kanatlanmak gibi bir keyfiyet alır. Belki o zihayat, alakadar ve muhtaç olduğu bütün mevcudata karşı muamelatını ve münasebat-ı rızkıyesini devam ettirecek bir vaziyet tutuyor. İşte, eğer o zerre, bir Kadîr-i Mutlakın memuru olmazsa ve nisbeti o Kadir-i Mutlaktan kesilse, o vakit o zerreye her şeyi görür bir göz, her şeye muhit bir şuur vermek lazımdır."(1)

Bir tohum ya da çiçeğin bünyesinde çalışan bir atom, hareketini ve vaziyetini o tohumun veya çiçeğin umumi yapısına uygun bir şekilde tanzim etmek mecburiyetindedir. Zira atomun her hareketi, sistemin bir parçasıdır.

Rastgele atılacak bir adım o tohumun ya da çiçeğin mahvolmasına sebep olur.

Bu demek oluyor ki; o cansız, şuursuz ve iradesiz atom parçası bütün çiçeğin ve tohumun her şeyini bilecek sonsuz bir ilme ve kudrete sahip olması gerekir.

Her şey gibi atomlar da Allah’ın birer memurudurlar, onun sevki ile hareket eder, iş görürler. Atoma Allah’ın memuru nazarı ile bakılmaz ise, o zaman her atoma, -Üstad'ın ifadesiyle- "her şeyi görür bir göz, her şeye muhit bir şuur vermek lâzımdır."

Allah, tohum ve çiçeği öyle bir fıtratta yaratmış ki; onun açılıp neşvünema bulması için, bütün kâinatın seferber olması gerekiyor. Çünkü o çekirdeğin açılıp ağaç olması ve ondan meyve süzülmesi için bütün kâinat çarklarının çalışması gerekir. Güneş ışık saçacak, su hayat verecek, toprak saksılık yapacak ki, o tohum da fide versin. Bu da ancak her şeye hükmü geçen, “her şeyin dizgini elinde, her şeyin hazinesi yanında” olan sonsuz kudret sahibi Cenab-ı Hakk’ın tasarrufu ve teshiri ile mümkündür.

1) bk. Sözler, Yirmi İkinci Söz, İkinci Makam.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü