"Buharî’de görmek, aynı sahabeden işitmek gibidir..." Buhari ve Müslim'den önce, hadis kitapları ravi ve senetleriyle yazılmış mıydı?
Değerli Kardeşimiz;
Hadislerin yazılması Peygamber Efendimiz (asm)'in döneminde başlıyor. Sahabeden bazıları hadisleri yazarak muhafaza ediyorlar, lakin Pesulullah Efendimiz (asm) Kur’an ayetlerinin sıhhatı bakımından ilk zamanlarda hadis yazılmasını men ediyor, sonra tekrar izin veriyor.
Bu sahabeden en meşhurları şunlardır: Abdullah İbnu Amr (ra), Ebu Hüreyre (ra), Câbir İbnu Abdillah (ra), Enes İbnu Malik (ra), Semüre İbnu Cundeb (ra), Abdullah İbnu Abbâs (ra).
Bunlardan başka Sa'd İbnu Ubâde el-Ensârî, Abdullah İbnu Ömer, Abdurrahman İbnu Ebî Evfa, Mugire İbnu Şu'be, Abdullah İbnu Mes'ud (ra) gibi daha bir kısım sahabenin hadisleri yazdıklarına dair rivayetler mevcuttur.
ENES İBNU MALİK'İN SAHİFESİ:
Bağdâdî'nin Takyîdu'l-İlm'de kaydettiği bir rivâyete göre, Enes (r.a) Resûlullah (a.s.m)'dan bütün işittiklerini yazmış ve sonra da ona (asm.) arzetmiştir: Hübeyre İbnu Abdirrahmân anlatıyor:
"Halk Enes'e hadîs hususunda fazla ısrar etmişti. Onlara bir kısım mecmualar getirerek: 'Bunlar, Resulullah (a.s.m)'dan işitip yazdıklarımdır. Yazdıktan sonra bunları Resûlullah (a.s.m)'a okuyup arzettim.' dedi."
Enes Hazretleri, ayrıca iki oğluna, Resûlullah (a.s.m)'dan mervi âsâr ve hadîsleri yazmalarını emreder ve "Biz yazmayanların ilmini ilim addetmezdik, der." (İbrahim CANAN, Kütüb-ü Sitte, Mukaddime)
Buharî ve Müslim dağınık olan hadis ilmini sistemleştiriyor, ilmî bir disiplin haline sokuyor. Yoksa bazılarının zannettiği gibi hadis ilmi Buharî ve Müslim’le başlayan bir ilim dalı değildir.
Sahabe, tabiin ve tebe-i tabiin döneminde hadis ilmi bütün kısımları ile vardı, ama derli toplu değildi. Buharî ve Müslim gibi müstesna muhaddisler, bu üç dönemdeki hadisleri derleyip toplamış ve hadis ilmini bir disiplin haline getirmişlerdir.
Sahabe kendi içinde bile hadisin senedine çok dikkat eder, şahitsiz kabul etmezdi.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
