"Ezelîyete Mazhariyet" ne demektir?

Değerli Kardeşimiz;

Ezeliyet ile ebediyet, Allah'ın selbi sıfatlarındandır. Selbi sıfatlar ise, Allah hakkında düşünülmesi imkânsız olan sıfatları bertaraf etmek için vazedilmiş ayni sıfatlardır. Ayni sıfatlar, yani, zatının aynı olan sıfatlardır. Subuti sıfatlar gibi tecelli ve taalluk eden sıfatlar değildir. Allah hakkında caiz olmayan şeylerden tenzih için kullanılan sıfatlardır. Ezel ve beka, başlangıç ve son manasını bertaraf eden iki selbi sıfattır.

Selb: Bir şeyi ortadan kaldırma, izale etme demektir. Bunlara sıfat-ı tenzih de denmiştir. Bu sıfatlar tecelli etmezler. Meselâ; kıdem sıfatı tecelliden müberradır. Her mahlûk hadistir, sonradan yaratılmıştır, kadim olamaz.

Sıfat-ı selbiye:

1. Vucut: Var olmaktır.
2. Kıdem: Cenab-ı Hakk’ın (c.c.) varlığının başlangıcı olmamak, yani ezeli olmaktır.
3. Beka: Varlığının sonu olmamasıdır.
4. Vahdaniyet: Cenab-ı Hakk’ın (c.c.) zat ve sıfatında bir olmasıdır.
5. Muhalefetü`l-havadis: Sonradan var edilmiş olan şeylere muhalif olması ve benzememesidir.
6. Kıyam binefsihi: Cenab-ı Hakk’ın, kendisiyle kaim, tam istiklal sahibi olmasıdır.

Subuti sıfatlar ise, Allah'ın zatının ne ayn ne gayr olan sıfatlarıdır. Bu sıfatlar, kâinatta tecelli eden, iş gören, icraat yapan sıfatlardır.

Bu sıfatların cüz’i, nisbi ve itibari numuneleri insanlara da verilmiştir. Ama selbi sıfatlar ise, hakikatte olmayıp, sadece insan zihninde Allah hakkında yanlış düşünceleri bertaraf eden tedbir sıfatlardır.

Beka ve ezelî sıfatları, Allah’ın zatına işaret eden ve de O’nu zatına yakışmayan hallerden tenzih eden sıfatlardandır. Böyle olunca, selbi sıfatların tecelli ve taallukları olmaz. Ebediyete mazhar olmak ise, Allah’ın yedi sıfatı olan hayat, ilim, irade, kudret, sem, basar ve kelam gibi kâinatta iş gören ve tecelli eden subuti sıfatların kayyumiyeti, yani sürekli cari olan tecelliyatından ibarettir.

Bu mesele çok ince ve derindir ve ilmi kelamın konusudur.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü