"İntizam" ve "Nizam" ne demektir?
Değerli Kardeşimiz;
İntizam: Kelime olarak; tertib, düzen ve nizam üzere olmak manalarına geliyor.
"Biz gözümüzü açtıkça, kâinat yüzüne nazarımızı saldırdıkça, en evvel gözümüze ilişen, âmm ve mükemmel bir nizamdır ve şâmil, hassas bir mizandır görüyoruz. Her şey dakik bir nizam ile hassas bir mizan ve ölçü içindedir. Daha bir parça dikkat-i nazar ettikçe, yeniden yeniye bir tanzim ve tevziniyet gözümüze çarpıyor. Yani: Birisi, intizam ile o nizamı değiştiriyor ve tartı ile o mizanı tazelendiriyor."(1)
Bu ifadelerden anlaşılıyor ki; kâinatta her şey nizam ile yani düzenli, tertipli, yerli yerinde yaratılmıştır. Mesela, insanın simasındaki göz, burun, ağız ve kulakların tertibi, düzeni ve birbiriyle olan nisbeti en mükemmel bir şekilde icad edilmiştir. Biz buna yüzdeki nizam diyoruz. Fakat bu nizam sabit değildir. Çünkü insanın yaşı ilerledikçe bu yüzündeki azalar da büyümekte veya değişmektedir. Fakat o simadaki düzen, tertib ve nisbet bozulmamaktadır. İşte bu iki nizamlı hilkat arasındaki düzenli değişime intizam diyoruz. Nizamı intizamla değiştirmek de tanzim diye adlandırılmaktadır.
Kâinatta, hususan zihayatta devamlı bir tahavvül, tagayyür olduğundan âdeta her şeyin nizamı her an intizamla değiştirilmekte ve bu faaliyetten ism-i hakemin tecelli-i azamı nazara görünmektedir.
Sekiz milyona yaklaşan hayvan türlerinin, yine dörtyüz bin kadar bitki türlerinin sürekli olarak değişmekte, mevcutların hayattan terhisleri gibi, yenilerin göreve başlamaları da harika bir nizam ile olmakta ve bu değişimler son derece kolay ve süratle gerçekleşmektedir.
Bu türlerden sadece insan nevinin hücre değişimindeki intizamı nazara vermekle yetineceğiz: Bir insanda bir saniyede elli milyon hücrenin öldüğü ve bir o kadarının da yeniden yaratıldığı tesbit edilmiş. Demek ki bir tek insanda her saniyede haşrin elli milyon misali sergilenmektedir. Bütün insanların ve bütün canlıların hücre değişimleri birlikte düşünülse haşir ve neşrin milyarlarca misalinin her an gerçekleştiği görülür.
(1) bk. Mektubat, Yirminci Mektup, İkinci Makam, İkinci Kelime.
Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü
