"Nev’in ef’âl-i ihtiyariyesini bir nevi tanzim etmekten ibarettir." ifadesini nasıl anlayabiliriz?

Değerli Kardeşimiz;

Hayvanlarda insanlardaki olduğu gibi, bir işi önce planlayıp, sonra karar vererek icra etme manasında bir irade yoktur. Ancak büsbütün iradesiz de değillerdir. Rızıklarını yerken, düşmandan kaçarken bu işleri zoraki değil irade ile yaparlar. Birkaç işleri dışında çoğu faaliyetleri ilham ile görürler. Onlara müekkel melekler de onları sevk ve idare eden çobanlar gibidirler.

Bitkilerde ise, konrtol tamemen meleklerdedir. Bitkilerin herhangi bir ihtiyarları olmadığı için, vesayetleri meleklerin elindedir. Üstad'ın ihtiyar, fiillerden kastettiği mana ise, bitkilerin şuuru olmamasına rağmen, şuurlu işlere mazhar olmalarıdır.

İşte bu iradeli ve şuurlu işleri tanzim ve tevzin eden meleklerdir. Yani elma ağacı mükemmel ve hikmetli işlere mazhar oluyor, ama kendisi iradesiz ve şuursuzdur. Öyle ise bu ağaca, bu işleri gördürecek ve vazifelerini düzenleyip ilham edecek nazır ve vekiller gerekir ki, bunlar da meleklerdir.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü