"Cemadat ve nebatatın amellerinde ihtiyar gelmediği için eserleri de ihtiyar sahibi olan hayvanların amellerinden daha mükemmel oluyor." Bu mevzuyu misallerle biraz daha açabilir misiniz?

Değerli Kardeşimiz;

Bütün hayır Allah’ın elindedir. Eşyanın bir kısmını doğrudan yaratır; ruhlar ve melekler gibi. Bazılarını da sebepler eliyle yaratır. Sebepler âlemi de ikiye ayrılır: İhtiyar sahibi olmayanlar; cansızlar ve bitkiler gibi. İhtiyar sahibi olanlar; hayvanlar ve insanlar gibi.

Üstad Hazretleri, dersin devamında,

"... İhtiyar sahibi olanların içinde, arı emsali gibi vahiy ve ilham ile tenevvür edenlerin amelleri, cüz-i ihtiyarisine itimad edenlerin amellerinden daha mükemmeldir."(1)

buyuruyor. Bunun en bariz misali, insanların şeker pancarından yaptıkları şeker ile arının çiçeklerden yaptığı baldır. İrade ve akıl sahibi olan insan, içinde zaten şeker maddesi bulunan şeker pancarından, şeker unsurunu ayıklamak için fabrikalar kurarken, yüzlerce işçi ve onlarca mühendis çalıştırırken; arı, çiçeklerden bal yapmakla insanın sanatını her yönüyle çok gerilerde bırakmaktadır.

Demek oluyor ki, ihtiyar sahiplerinin yaptıkları işlerde sebeplerin de bir derece hissesi oluyor. Bu eserler, Cenab-ı Hakk’ın doğrudan yarattığı eserlerden çok daha gerilerde kalıyorlar.

Bitkilerin ve cansız varlıkların eliyle ortaya çıkan ilahi eserler ve icraatlar da canlıların yaptıkları eserlerden ve işlerden çok daha ileridirler.

Mesela, bütün sebze ve meyveler, insanların yaptıkları suni gıdalardan çok daha sanatlı ve faydalıdırlar.

Keza, dünyanın hem kendi hem de Güneş etrafında dönmesiyle sergilediği hareketler, ne hayvanların koşmalarıyla, ne de insanların yaptıkları ulaşım vasıtalarıyla mukayese edilemeyecek kadar ileridir, harikadır.

1) bk. Sözler, Yirmi Dördüncü Söz, Dördüncü Dal.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale Editörü