Birinci Makale, Yedinci Mukaddeme
İçerikler
"Mübalâğa ihtilâlcidir. Şöyle ki: Beşerin seciyelerindendir, telezzüz ettiği şeyde meylü’t-tezeyyüd ve vasfettiği şeyde meylü’l-mücazefe ve hikâye ettiği şeyde meylü’l-mübalâğa ile, hayali hakikate karıştırmak." izah?
"Daire-i İmkânda Daha Ahsen Yoktur." Üstad Muhakemat'ta İmam-ı Gazali'nin sözü için, kainattaki hüsne adem-i kanaat diyor. Fakat Şualar'da ve bazı yerlerde bu cümleyi kullanıyor? Bunu nasıl anlamalıyız?
"Gıybeti katle müsâvi veya ayakta bevletmek zinâ derecesinde göstermek veya bir dirhemi tasadduk etmek hacca mukabil tutmak gibi muvâzenesiz sözler, katl ve zinâyı tahfif ve haccın kıymetini tenzil ediyorlar..." İzah eder misiniz?
"Ve “Daire-i imkânda daha ahsen yoktur.” olan sözü İmam-ı Gazalî’ye dediren, hilkatteki kemâl ve hüsne adem-i kanaattir ve istihfaf demektir." cümlesini izah eder misiniz?
Allah her açıdan sonsuz olduğu için, kainatı da yaratırken en güzel şekilde yaratmıştır deniyor. Şimdi içinde bulunduğumuz dünya ve evren Allah'ın yapmış olduğu en iyi eserler midir? Bunlardan daha iyisini yapamaz mı Allah? Bunlar zirve eserler midir?
Muhakemat, Birinci Makale Yedinci Mukaddemede izah edilen hadislerde yapılan mübalağaları, Yirmi Dördüncü Söz Üçüncü Dal Onuncu Asılda yapılan açıklamalar ile uygun düşüremedik; yardımcı olur musunuz?
Üstad'ın Muhakemat'ta ifade ettiği, muvazenesiz söz, yani uydurulmuş hadis örnekleri verebilir misiniz?
Üstad, Muhakemat'ta, gıybet katl gibidir, ayakta bevl etmek zina gibidir vb. sözleri dengesiz olarak niteliyor. Ancak Yirmi Dördüncü Söz'de ise, gıybet katl gibidir, hadisinin açıklamasını yapıyor. Nasıl anlamalıyız?
"Dinin makasıdı, kıymet ve edillece mütefavittir. Birinin yeri hayal olsa, ötekinin vicdandır. Beriki, sırrın sırrındadır." İzah eder misiniz?
"Şeriatın her bir hükmünde Şâriin bir sikke-i itibarı vardır. O sikkeyi okumak lâzımdır. Sikkenin kıymetinden başka, o hüküm her şeyden müstağnîdir." İzah eder misiniz?
"Şöyle yanlışa muhtemel olan sözünü veya hatâya kabil olan fiilini, bir büyük zata veyahut muteber bir kitaba, hattâ bazan dine, çok defa hadise, en nihayet kadere isnad etmekle, kendini teberrî etmek istiyor." İzah eder misiniz?
