Birinci Makale, Sekizinci Mukaddeme

İçerikler


  1. "Mahiyet-i ilim bir dahi olsa, suret-i tedrisi başkadır." cümlesini izah eder misiniz?

  2. "Ebnâ-yı mazinin bir derece safî olan ahlâk ve halis olan hissiyatları galebe çalarak gayr-ı münevver olan efkârlarını istihdam ederek şahsiyat ve ihtilâfat meydanı aldı." İzah eder misiniz?

  3. "Millet-i İslâm, üç yüz seneye kadar mümtaz ve serfiraz ve beş yüz seneye kadar filcümle mazhar-ı kemâldir." 1200-1800'lü yıllar kastediliyor, 1453 İstanbul fethine rağmen Osmanlı niye mazi oluyor?

  4. "Fakat ebna-yı müstakbelin bir derece münevver olan efkârları, heves ve şehvetle muzlim olan hissiyatlarına galebe ederek..." İzah eder misiniz?

  5. "Garaz ve husumet ve meylü’t-tefevvuku tevlid eden hissiyat ve müyûlât ve kuvvet idi." Hissiyat, müyûlât ve kuvvet; nasıl meylü’t-tefevvuku tevlid ediyor?

  6. "Biz ehl-i haliz, namzed-i istikbaliz." Hal ehli "Yaşadığı anın kıymetini bilen, onu değerlendiren, haline ve durumuna razı olan" demek iken; burayı nasıl anlamalıyız?

  7. "Mazi ülkesinde ekseriyetle hükümfermâ kuvvet ve hevâ ve tabiat ve müyûlât ve hissiyat olduğundan; seyyiatından biri,.." İzah eder misiniz?

  8. "Hem de keşf-i hakikate mani olan iltizam ve taassup ve taraftarlığın müdahaleleri idi." Bunlar hakikatin keşfine nasıl mani oluyorlar?

  9. "Taassup ve safsatasını terk ederek nasın icma ve tevatürünü tasdik ettiği gibi, birden mezhep ve mesleğini tebdil etmeye muztar kalıyor." İzah eder misiniz?

  10. "Fennin himmetiyle, zaman-ı halde filcümle, inşaallah istikbalde bitamamihî hükümfermâ, kuvvete bedel hak ve safsataya bedel burhan..." Teknik anlamda aklın hakimiyeti görünüyor da diğerlerinden eser yok gibi, izah eder misiniz?

  11. "Hakaik-i İslâmiyetin güneşi, evham ve hayalât bulutlarından kurtulmuş, her yeri tenvire başlamıştır..." Oysa bilimin Batı'dan çıktığı malum. Akıl hissiyattan üstün müdür?

  12. "Hem de meşveret-i efkârın mehasinindendir ki: Makasıd ve mesalik, burhan-ı kàtı’ üzerine teessüs ve her kemâle mümidd olan hakk-ı sabit ile hakaikı rapteylemesidir. Bunun neticesi: Batıl, hak suretini giymekle efkârı aldatmaz." İzah eder misiniz?

  13. "Telâhuktan neşet eden tenevvür-ü efkârla toprağa benzeyen evham ve hayalâtı..." Neden evham toprağa benzetilmiş olabilir?

  14. "Eğer istersen, istikbal içine gir, bak: Hakikatlerin meydanında hikmetin taht-ı nezaret ve murakabesinde, teslis içinde tevhidi arayanlar, safsata ederek asıl tevhid-i mahz ve itikad-ı kâmil ve akl-ı selim kabul ettiği akide-i hak ile mücehhez..." İzah?

  15. "Kur’ân’ın üslûb-u hakîmânesine yemin ederim ki: Nasârâyı ve emsalini havalandırarak dalâlet derelerine atan, yalnız aklı azl ve burhanı tard ve ruhbanı taklit etmektir. Hem de İslâmiyeti daima tecellî ve inbisat-ı efkâr nisbetinde hakaiki..." İzahı?

  16. "Zâhirden ubûr ediniz. Hakikat sizi bekliyor. Fakat gördüğünüz vakit incitmeyiniz. Esah ve lâzım…" ifadesini izah eder misiniz?

Yükleniyor...